بررسی وضعیت افزایش ضریب بازیافت و ازدیاد برداشت در میادین نفتی ایران

بسیاری از میادین بزرگ کشور به نیمه دوم عمر تولیدی خود رسیده اند و تولید طبیعی از آنها در معرض کاهش چشم گیری قرار گرفته است. میانگین ضریب بازیافت از میادین نفتی کشور حدود 24/5 درصد بوده که در مقایسه با میانگین 34 درصدی ضریب بازیافت جهانی فاصله زیادی را نشان می دهد. اگرچه ضریب بازیافت از مخازن به ویژگی های سنگ و سیال هر مخزن بستگی دارد و به طور عام نمی توان مقایسه اصولی انجام داد، اما نگاهی به صنعت نفت و گاز جهانی نشان می دهد ضریب بازیافت از این میادین، غالبا با روش های تخلیه ثانویه و ثالثیه افزایش قابل توجهی داشته است. با وجود نزدیک به 120 میدان نفتی در کشور، فقدان اهتمام لازم برای افزایش ذخایر قابل استحصال و اجرای عملیات بهبود/ازدیاد برداشت به یکی از چالش های اساسی صنعت نفت ایران تبدیل شده است. پژوهش های انجام شده نشان می دهد تزریق گاز غیرامتزاجی مناسب ترین راه حل برای برداشت ثانویه و نگهداشت فشار اغلب میادین ایران است؛ اگرچه تزریق آب نیز به عنوان یکی دیگر از مهم ترین روش ها لازم است در مخازن خاص موردنیاز اجرا گردد. پژوهش ها نشان داده است تزریق 200 میلیون متر مکعب روزانه گاز به مدت 15 سال سبب تولید 15 میلیارد بشکه نفت اضافی از میدان خواهد شد؛ اگر حداقل 75 مترمکعب جایگزین یک بشکه نفت گردد. این در حالی است که در بدترین شرایط حداکثر 200 مترمکعب گاز موجب تولید یک بشکه نفت اضافی خواهد گردید که منجر به افزایش 5/47 میلیارد بشکه ای نفت قابل استحصال خواهد گردید. با فرض قیمت نفت هر بشکه 50 دلار، عایدی کشور از اجرای این برنامه ازدیاد برداشت، حداقل 274 میلیارد دلار و در حالت بهینه 750 میلیارد دلار خواهد بود که البته مطالعات دقیق برای هر مخزن مستلزم انجام مطالعات آزمایشگاهی و شبیه سازی است. مزایای تزریق گاز علاوه بر ازدیاد برداشت نفت موجب ذخیره سازی و برداشت بخش قابل توجهی از آن در سال های آتی خواهد بود و حتی می توان پس از تزریق گاز و تولید، آن را برای سایر مصارف خانگی، تجاری و صنعتی مورد استفاده قرار داد.
از طرف دیگر، در سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی (بندهای-14 و 15) به افزایش ظرفیت تولید نفت به منظور اثرگذاری بر بازارهای بین المللی تاکید ویژه ای شده است. نتیجه ی تقویت پروژ ه های ازدیاد برداشت در میادین کشور را می توان در ابعاد مختلف افزایش تولید ناخالص داخلی، افزایش درآمدهای نفتی، افزایش ظرفیت تولید نفت و حتی تقویت اثرگذاری بیشتر و موثر در بازارهای جهانی نفت بررسی نمود.