تراکم ذوق و احساس (نقد و بررسی شعر دل آرام خجندی)

در مقاله حاضر اشعار سنتی و نوپردازی های دل آرام، شاعره جوان تاجیک، تجزیه، تحلیل و بررسی شده است. در تاجیکستان، دو شاعره خوش قریحه نوقلم غناگو با اسم «دل آرام» فعالیت دارند؛ یکی از خجند و دیگری از ختلان. بر شعر دل آرام ثانی برای بار اول، نظر انتقادی اجمالی صورت می گیرد؛ اما هدف اصلی، تحقیق و نقد اشعار دل آرام اول است. تا به امروز، بر اشعار این شاعره، برمبنای روش علمی، تحقیقی انجام نشده است. برای اولین بار، درباره سروده های این شاعره تاجیک، با کارگیری از روش های ساختار شناسی، روانکاوی و هرمنوتیک ادبی، در این مقاله تحقیق شده است. اظهار می شود که نسل نوی شعرای تاجیک، بدون نظارت سانسور دولتی، آزادانه به خلاقیت ادبی، شغل ورزیدن دارند. نمونه بارز این ادعا، سروده های دل آرام است. او از راه سرودن شعر متین سنتی، آگاهانه به ایجاد شعر نو رسیده است. درباره نتیجه تحقیق موضوع، می توان چنین اشاره کرد که دل آرام در شاعری، به ویژه در گفتن شعر نو، شاعری تصویرگر، رمانتیک و درون گراست. بیرون را مطابق بر دنیای درون خود، به تصویر می گیرد؛ اما دید و لحن زنانه دارد؛ بنابراین، در شعر نوی دل آرام، برتری تصویر بر قضاوت را می بینیم. در نظام بافت اشعارش، کلمه و ترکیب های برگرفته از اشعار شعرای نوپرداز ایران بسیار است. در شعر او، واژه های «برگ»، «ساعت»، «صبح»، «فصل» و به ویژه «صدا»، بسامد زیاد دارند. اکثر اشعارش راجع به موضوعات روز هستند و اجتماعی، تعلیمی و تصویر حالات اند. موضوع عشق زن به مرد، مستقیما مطرح نیست؛ اما ناکامی و شکست در آن احساس می شود. نظر شاعره درباره شعر امروز ایران و برداشت هایش از آن، آشکار است؛ اما می توان گفت عمومیت هایی که در میان تصویرهای دل آرام و نوگرایان ایران هست، ثمره روابط بینامتنی نیست. این شاعره در کارکردهای زبانی، نقش دید و هنر خودی نیز دارد. تصویرهایش گاهی چندصدایی اند. در اندیشه اش، تاثیر جهان بینی مذهبی و فلسفه فاتالیسم1 غلبه دارد. استعاره بنیادی شعرهایش «تنها ماندن» است. گذشت بی بازگشت وقت نیز از موتیف های اساسی شعر اوست.