اثر آبیاری قلیایی بر محتوای نیتروژن و میزان کلروفیل درخت گز شاهی (Tamarix aphylla)

بیابان زایی عبارت است از تخریب سرزمین در اراضی خشک در اثر عوامل اقلیمی و فعالیت های انسانی. برخی از مشهودترین علائم تخریب اراضی خشک، فرسایش تشدیدی خاک توسط آب و باد و تجمع نمک در افق های سطحی خاک های اراضی خشک می باشد. در ایران، از حدود 8/5 میلیون هکتار اراضی تحت آبیاری، 30 درصد آن در معرض شوری و قلیائیت قرار دارد. خاک های شور و قلیا گستره وسیعی از جهان را فراگرفته اند. اگرچه شرایط اکولوژیک حاکم بر این مناطق سخت و شکننده است، اما گیاهانی وجود دارند که می توانند این شرایط را تحمل کنند. در این تحقیق، اثرات آبیاری با آب قلیایی بر محتوای نیتروژن و پارامترهای بیوشمیایی گیاه گز شاهی تحت شرایط گلخانه ای در دانشگاه کاشان بررسی شد. گونه گز شاهی (Tamarix aphylla) عامل مهمی در برابر تندبادهای بیابانی محسوب می شود. گونه مورد مطالعه در ایران بیش تر در اراضی شوره زار و مناطق خشک و نیمه خشک می روید و اهمیت زیادی از لحاظ احیاء اراضی شور و شور و مرطوب نواحی بیابانی دارد. قلمه های گیاه گز شاهی، در گلخانه تحقیقاتی دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه کاشان کشت شدند. این آزمایش در قالب طرح کاملا« تصادفی و در چهار تکرار صورت گرفت. تیمارهای آزمایش عبارت از یک تیمار کنترل و چهار تیمار با سطوح مختلف قلیائیت 5/8pH=، 9pH=، 5/9pH= و 10pH= بود. اعمال تیمار با استفاده از محلولKOH صورت گرفت. محتوای کلروفیلa ، کلروفیل b، کل کلروفیل (کلروفیل a+b)، کاروتن و نیتروژن اندازه گیری شد. آنالیز آماری داده ها به وسیله نرم افزار SPSS16 انجام شد. در این نرم افزار با مقایسه میانگین ها به روش چند دامنه ای دانکن، آنالیز آماری داده ها صورت گرفت. تجزیه واریانس با استفاده از تجزیه واریانس یک طرفه انجام شد. نتایج تجزیه واریانس حاکی از وجود اختلاف معنی دار بین تیمارهای مختلف قلیائیت به لحاظ محتوای نیتروژن کل (05/0p<) بود. نتایج آزمون دانکن نیز مشخص کرد با افزایش تنش قلیائیت محتوای نیتروژن کل در اندام های مختلف گیاه گز شاهی کاهش معنی داری نشان داده است. بالاترین مقدار نیتروژن موجود در برگ های گیاهان موجود در تیمار شاهد و کم ترین آن در تیمار T4 مشاهده شد. سطوح مختلف قلیائیت بر محتوای کلروفیل و کاروتنوئید گیاه گز تاثیر معنی دار داشته است. کلروفیل a با افزایش سطوح قلیائیت کاهش یافته است و این کاهش از تیمار T2 تفاوت معنی دار خود را ظاهر ساخته است. بالاترین مقدار کلروفیل a در تیمار شاهد و پایین ترین مقدار آن در تیمار T4 مشاهده شد. پایین ترین مقدار کلروفیل b در تیمار T4 مشاهده گردید و به طور کلی تمامی تیمارها تفاوت معنی داری (در سطح 1 درصد) برای کلروفیل b نشان دادند و با افزایش قلیائیت میزان کلروفیلb کاهش یافت. بالاترین میزان کلروفیل bدر تیمار T1 بعد از تیمار شاهد مشاهده شد. با افزایش قلیائیت کاهش معنی داری (p<0.05) در تیمارها به لحاظ میزان کلرفیل (a+b) به وجود آمده است. بالاترین مقدا کلروفیل کل در تیمار T1بعد از تیمار شاهد مشاهده شد. میزان کاروتن نیز با افزایش قلیائیت به طور معنی داری کاهش یافته است. بالاترین میزان کاروتن در تیمار شاهد مشاهده شد. نتایج مقایسه میانگین ها حاکی از کاهش نسبت کاروتن/کلروفیل (a+b) با افزایش قلیائیت است و این کاهش در تیمارT1 معنی دار شده است. بالاترین مقدار این نسبت را تیمار شاهد نشان داده است. نتایج آزمون دانکن نشان می دهد با افزایش قلیائیت نسبت کلروفیل a/b کاهش یافته و اثر معنی دار قلیائیت بر نسبت کلروفیل a/b از تیمار T1 آغاز شده و تا بالاترین سطح قلیائیت ادامه دارد. ولی در تیمارهای T2و T3 تفاوت معنی داری وجود ندارد. کاهش معنی دار نسبت کلروفیل (a/b) در اثر افزایش قلیائیت از دیگر نتایج این تحقیق بود. با توجه به نتایج و مباحث عنوان شده و مشاهدات گلخانه ای می توان گفت که هر چند قلیائیت بالا سبب کاهش ویژگی های فیزیولوژیک گیاه گز شاهی شد و لیکن این گیاه تا حد زیادی به قلیائیت های متوسط مقاومت دارد. بدین ترتیب می توان استنباط نمود که گیاه گز شاهی جزء گیاهانی است که حتی در شرایط کاملا» نامساعد آب و خاک به لحاظ اسیدیته به رشد و حیات خود ادامه می دهد.