بررسی تناسبات و نظام پیمون در معماری دوره ماد: مطالعه موردی محوطه نوشیجان

پیمون و تناسبات معماری جایگاه ویژه ای در مطالعات معماری دارد که متاسفانه در معماری ایران آن گونه که شایسته است،‏ بدان پرداخته نشده است. این وضعیت در زمینه دوره تاریخی ایران بسیار پررنگ تر است. دوره ماد به عنوان یکی از دوره های مهم تاریخی ایران،‏ منشا شیوه ها و طرح های جدیدی در معماری است که تاکنون در مورد تناسبات و نظام پیمون آن پژوهشی انجام نگرفته و ابهامات اساسی در خصوص این بخش از معماری ماد وجود دارد. پژوهش حاضر در این راستا طراحی و اجرا شده و تلاش دارد پیمون و تناسبات مورد استفاده در این دوره را شناسایی کند. از میان بقایای معماری دوره ماد،‏ محوطه نوشیجان به دلیل ماندگاری بی نظیر خود،‏ زمینه بسیار مناسب تری برای مطالعات معماری این دوره فراهم می سازد،‏ لذا مبنای اصلی پژوهش قرارگرفته و دیگر بقایای معماری این دوره بر اساس آن سنجیده شده است. در پژوهش حاضر بعد از مطالعه میدانی و اندازه گیری های دقیق و بررسی گزارش کاوش و مدارک موجود،‏ به بررسی تناسبات و نظام پیمون با استفاده از نرم افزار اتوکد و متلب (Matlab) و تحلیل آماری پرداخته شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که نسبت های مشخصی بین طول و عرض بناها و بخش های مختلف آن ها وجود دارد. مثلا نسبت طول به عرض انبارهای نوشیجان قابل مقایسه با انبارهای تل قبه است و میانگین نسبت آن ها 02 /5 است. همچنین به نظر می رسد در معماری ماد از پیمون خاصی استفاده شده که در بناهای اصلی محوطه نوشیجان (قلعه،‏ معبد مرکزی و معبد غربی قدیمی) دیده می شود و معادل 20 سانتی متر است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که نسبت های مشخصی بین طول و عرض بناها و بخش های مختلف آن ها وجود دارد. مثلا نسبت طول به عرض انبارهای نوشیجان قابل مقایسه با انبارهای تل قبه است و میانگین نسبت آن ها 02 /5 است. همچنین به نظر می رسد در معماری ماد از پیمون خاصی استفاده شده که در بناهای اصلی محوطه نوشیجان (قلعه،‏ معبد مرکزی و معبد غربی قدیمی) دیده می شود و معادل 20 سانتی متر است.