پهنه بندی ساختاری و ریخت زمین ساختی کپه داغ خاوری

ویژگی های گوناگون زمین شناختی، ساختاری و ریخت شناسی در پهنه کپه داغ خاوری در شمال خاور ایران، به شناسایی چندین زیرپهنه ریخت زمین ساختی انجامیده است که با گسل های بزرگ و بنیادی از هم جدا شده اند. در این پژوهش بر پایه داده های میدانی، نیمرخ های بازتاب لرزه ای، تصاویر ماهواره ای و رسم برش‏های ساختاری، بخش های چین خورده در میان گسل های بنیادی که ویژگی های گوناگونی با هم دارند، به عنوان زیرپهنه های ساختاری شناسایی شده اند. این زیرپهنه ها به ترتیب از جنوب باختر به شمال خاور به نام «هزار مسجد»، «دره گز- سرخس» و «پیش ژرفای کپه داغ» نام گذاری و با گسل های کشف رود، مزدوران و شمال کپه داغ در بر گرفته شده اند. زیرپهنه های نام برده از زمان ژوراسیک میانی و همزمان با آغاز گامه کششی در پهنه کپه داغ و روی صفحه ی توران پدید آمدند. گسل های در بر گیرنده آنها در آغاز به گونه گسل های کششی بودند که فروبوم (graben) و نیم فروبوم هایی (half grabens) را در حوضه نهشتگی ساخته بودند. بیشترین کشش و فرونشینی در زمان ژوراسیک میانی و همزمان با نهشته شدن سازند کشف رود رخ داد. نرخ فرونشست متفاوت و پیکربندی پدید آمده در حوضه رسوبی سبب تغییر جانبی سنگ رخساره و ستبرای سازند کشف رود در جاهای گوناگون حوضه شد. در پی آغاز بسته شدن اقیانوس تتیس جوان در میان صفحه های ایران و عربی در زمان ائوسن پسین، گامه فشارشی در پهنه کپه داغ آغاز شد که سبب وارونگی زمین ساختی، کارکرد دوباره گسل های کششی کهن و تبدیل آنها به گسل های وارون و چین خوردگی نهشته ها شد.