امکان تغییرپذیری فطرت

از بنیادی ترین نظریات موجود در انسان شناسی اسلامی «فطرت» است. اسلام با معرفی فطرت به عنوان امری غیراکتسابی، عمومی و ثابت که بر محور توحید قرار دارد، یکی از اصلی ترین مبانی مورد نیاز انسان شناسی را تبیین کرده است که می تواند پایه و اساس سایر نظریات باشد. در مقاله حاضر، امکان ثبات یا تغییر فطرت در قالب سه فرض بررسی شده است: تغییر فطرت، ثبات فطرت و بالفعل بودن آن و ثبات فطرت و بالقوه بودن آن. هر یک از مفروضات گفته شده، مبانی مختلفی با خود به همراه خواهد داشت و اصول، هدف و روش متفاوت و به تبع آن، سهم مسوولیت متفاوتی بر شانه نظام تعلیم و تربیت قرار خواهد داد. هرچند فطرت به عنوان امری ذاتی انسان شناخته می شود، اما ارتباط و تاثیرپذیری آن از محیط قابل انکار نیست، به صورتی که برای بروز و شکوفایی فطرت نیاز به محیطی موافق با آن است و محیط مخالف فطرت نیز می تواند امکان خاموشی آن را به همراه داشته باشد.