معرفی یک طومار نقالی کهن به زبان ترکی

در سال 1339 ه‍.ش کتابی به نام کلیات شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی در تبریز چاپ شد که به نثر ترکی است و برخلاف نام آن، ترجمه یا بازنویسی شاهنامه نیست. این متن در اصل یک طومار نقالی است که دو داستان آن در سال 1039ق به فارسی تدوین/ تحریر و در سال 1164ق به ترکی ترجمه شده است. بر این اساس، پیشینه نقل و تدوین بخشی از روایات آن به ادوار صفوی و افشاری می رسد. محتوای داستانی این طومار از فرمانروایی گیومرث تا پایان کار اشکانیان و یکی دو داستان از روزگار ساسانیان را شامل می شود و از نظر گستره روایی به دلیل پرداختن نسبتا مفصل به روایات اسکندر، فعلا، جامع ترین طومار شناخته شده است. در متن این طومار ترکی برخی نکات مهم واژگانی و اشارات داستانی دیده می شود که در این مقاله به بررسی مسائل لغوی آن پرداخته ایم و نکات داستانی در گفتاری دیگر بررسی خواهد شد.