تاب آوری کالبدی و عملکردی در بازار تاریخی تهران

بازار تاریخی تهران که در دوره قاجاریه مرکز تجارت و قلب تپنده شهر بوده، امروزه نیز همچنان با مقداری تغییر در کالبد و نوع فعالیت در اجزاء و پیکره آن، مرکز تجاری شاخص در تهران محسوب می شود. بازار تهران در کنار ارگ و مجموعه باغ ملی، یکی از مهم ترین مجموعه های به یاد مانده از تهران تاریخی است. در بازار تاریخی تهران حالت های متعددی به لحاظ کیفیت های کالبدی و عملکردی وجود دارد که با مطالعه و طبقه بندی آنها می توان به شناخت مطلوب تری از این بازار دست یافت. هدف از انجام این تحقیق شناخت و طبقه بندی کیفیت های مختلف کالبدی و عملکردی در بازار تاریخی تهران بوده که با روش تفسیری تاریخی و در قالب تحلیل کیفی - کمی صورت پذیرفته است. در این مقاله ارزیابی اجزاء پیکره و فضاهای بازار تهران بر مبنای ماتریسی متشکل از سه معیار کالبدی و دو معیار عملکردی صورت پذیرفته است که عبارت اند از: «سنجش سلامت کالبدی»، «سنجش کیفیت های فرم و منظر تاریخی کالبد»، «سنجش میزان مداخلات کالبدی»، «سنجش پویایی عملکردی» و «سنجش تاب آوری عملکردی». در نهایت پس از ارزیابی بازار تاریخی تهران به لحاظ میزان تاب آوری در دو بعد کالبدی و عملکردی بر مبنای ماتریس یاد شده؛ 184 حالت شناسایی شد که از بین آنها 43 حالت دارای وزن بودند. از بین 43 حالت وزن دار، 9 حالت وزن بیشتری را به خود اختصاص می دادند که به عنوان کیفیت های غالب در تاب آوری کالبدی و عملکردی بازار تاریخی تهران شناسایی و در مقاله ارائه شده اند. نتایج حاصل از طبقه بندی بازار بر اساس کیفیات کالبدی و کیفیات عملکردی حاکی از این است که بازار به لحاظ کالبدی و عملکردی با حالت های مختلفی مواجه می باشد. در برخی از فضاها و پیکره ها با ضعف و یا تغییر در کالبد مواجه هستیم و در برخی از فضاها و پیکره ها با ضعف و یا تغییر در عملکرد و در برخی با هر دو حالت بصورت هم زمان مواجه می باشیم.