شناخت، بازخوانی و مدل سازی بخشی از معماری هزاره ی سوم ق.م. ایران براساس نقش مایه های سنگ صابونی

در هزاره ی سوم ق.م. با پدیده پیشرفته شهر و شهرنشینی در شرق باستان مواجه می گردیم. شهرها با بخش های اصلی فضاهای دیوانی، آیینی و صنعتی/ تجاری، به عنوان یکی از شاخصه های معماری این مرحله در حوزه های فرهنگی مختلف ایران نیز شناخته شده اند. مهم ترین بخش در خصوص شناخت، معرفی و بازخوانی معماری بزرگ و یادمانی این دوره در هزاره ی سوم ق.م. یافته های فضاهای آزاد شده در کاوش های باستان شناسی است. بخش دیگر می تواند براساس نقش مایه های ظروف سنگ صابونی که از کاوش های علمی و کنترل نشده به دست آمده اند، بازسازی و معرفی شوند. در این پژوهش، مهم ترین هدف از بررسی اشیای سنگ صابونی برمبنای نقوش حکاکی شده بر روی آن ها، شناخت و بازسازی فضاهای ارگ و معماری آیینی به عنوان شاخص های معماری بزرگ یادمانی این دوره ی زمانی است. پژوهش پیش رو با روش توصیفی تحلیلی در پی پاسخ به برخی پرسش هایی است که عبارتند از: چه نشانه های مفهومی معماری که در زبان شناسی شناخته شده اند، می توان بر روی ظروف سنگ صابونی یافت؛ چه نقش های حکاکی یا نقر شده، بر روی ظروف سنگ صابونی به عنوان نشانه های آیینی و عناصر معماری بزرگ قابل شناسایی هستند؛ این نقوش با معماری های به دست آمده از کاوش های این دوره تطابق دارند؟ بر این پایه، هدف این پژوهش بازسازی بخشی از معماری بزرگ ایران باستان براساس تطابق نقش مایه ها با معماری های بزرگ در هزاره ی سوم ق.م. است. این پژوهش نشان می دهد، که نقوش حکاکی شده بر روی ظروف سنگ صابونی می توانند دال بر نماد، نشانه ها و شاخص های معماری به مانند چهارچوب های در، عناصر پوشاننده، تیرکش و نشان های آیینی طبقه بندی گردند، همان گونه که مدل بازسازی شده از معماری بازخوانی شده، نگاه هنرمندانه ی آن زمان را درباره ی فضای معماری پیشرفته به خوبی نشان می دهد.