تحلیل دیدگاه ویگنز در باب معنای زندگی

«جعل» و «کشف» دو پاسخ به چیستی «معنای زندگی» است. این بحث در چند قرن گذشته از مهم ترین مسائل مطرح در حوزه های علوم انسانی بوده است. آیا می توان در عین پذیرش معنای عینی برای زندگی به جعل معنا قائل بود؟ پژوهش حاضر سعی دارد این پرسش را با توجه به دیدگاه فیلسوف معاصر دیوید ویگنز پاسخ گوید. بر اساس نظریه ویگنز، معنای زندگی حاصل همراهی قوای ذهنی انسان و ارزش های عینی است. وی این دیدگاه را بر پایه نگاهی پدیدارشناسانه به اخلاق بنا می سازد که به موجب آن ارزش اخلاقی نه کاملا مستقل از سوژه و علایق و حساسیت های آن است، نه بریده از واقعیت. حساسیت های انسانی در محدوده زبان اخلاق تاثیرگذار بوده، توافق بر آن ها معنای احکام اخلاقی را تثبیت می کند و صدق احکام اخلاقی مبتنی بر واقعیت است؛ لذا در مواردی که علایق و حساسیت های انسان با جهان سازگار شود و منظر انسانی پرده از ویژگی های عینی بردارد، می توان گفت معنا امری مکشوف–مجعول است و در غیر این صورت، حساسیت ها و علایق، تعیین کننده ارزش و معنا می شوند؛ در این موارد به جعل و نه تعهدی معلق روی می آوریم.
تازه های تحقیق از آنچه گذشت مشخص می گردد در نظریه معنای زندگی ویگنز که مبتنی بر نظریه اخلاقی اوست، ارزش، نه کاملا مستقل از سوژه و علایق و حساسیت های آن است، نه بریده از واقعیت. حساسیت های انسانی در محدوده ی زبان اخلاق تاثیرگذار بوده، توافق بر آنها معنای احکام اخلاقی را تثبیت می نمایند و صدق احکام اخلاقی مبتنی بر واقعیت است. در مواردی که به استناد واقعیت بتوانیم صدق احکام اخلاقی را بدست آوریم، به کشف معنا دست یافته ایم، در این موارد از آنجا که منظر انسانی و علایق و حساسیت های ما امکان این کشف را برای ما فراهم آورده اند، می توان گفت معنا امری مکشوف – مجعول است اما در صورتی که علایق و حساسیت های ما با جهان، (ویژگی های اخلاقی) سازگار نگردند و منظر انسانی پرده از ویژگی های عینی برندارد، این حساسیت ها و علایق، تعیین کننده ی ارزش و معنا می گردند و دست به دامن جعل می گردیم اما این جعل با تعهد معلق مد نظر تیلور فرق دارد. (همان: 181؛ Ellis،2011:2)
لذا می توان گفت از امتیازات نظریه ویگنز این است که جعل و کشف هر دو را در نظر دارد اما کشف را به گونه ای در دیدگاه خود جا می اندازد که در جنب آن، علایق انسانی و ضرورت درونی برای این یا آن کار، در نظرگرفته شود.(Wiggins، 1998: 137) همچنین در این نظریه آفاقیت امر انسان محورانه که در جعل گرایی خام تیلور با مشکلاتی عجین بود، تامین می گردد. چون در این نگاه واکنش های ما اتفاقی نیستند و پای چیزی در میان است که هم بر درک و هم بر احساس همزمان اثر می گذارد، از اینرو جای نقد یا دفاع از این پاسخ ها، از کانال پیگیری تحقق یا عدم تحقق آن ویژگی ها وجود دارد. به بیان دیگر این دیدگاه «قبول دارد که جهان بر معنای یکایک زندگی ها اثرگذاراست، اما نمی پذیرد که معنای مذکور را تعیین کند و ویژگی های ارزشی را محصول کانونی که صاحب زندگی به جهان می آورد، نمی داند، بلکه آنها را اموری می داند که این کانون روشن شان ساخته است». (Ibid،132)
در نهایت برای مشخص ساختن معنای زندگی از نظر ویگنز «بهتر است به [واژه] یگانه که در سوال اصلی آمده است بازگردیم و از نو به چیزی عطف توجه کنیم که هر کسی از آن اطلاع دارد - مجموعه علایقی که بالفعل دارد، متعلق های آن علایق و کانونی که به وجود آورده است یا می خواهد آن را تماما معطوف این ها کند؛ و نیز دورنمای پالایش، بازآرایی، یا گسترش این مجموعه».(ویگنز، 1382: 86)