شناسایی، تحلیل و اولویت بندی عوامل کلیدی تاثیر گذار بر باززنده سازی حمام های ایرانی...

بناها و فضاهای شهری تاریخی، پدیده ای است که بسیاری از کشورهای صاحب قدمت کمابیش با آن مواجهند. تحقق عینی عصر «جهانی شدن» و شتاب فزاینده تغییراتی که تمامی شئون زندگی آدمی را فراگرفته است، نه تنها از اهمیت این سرمایه های تاریخی و داشته های فرهنگی نکاسته، بلکه، بحران هویت و سرگردانی جوامع امروزی، نگاه ها را بیش از پیش به میراث به یادگار مانده از نسل های گذشته دوخته است. حمام های ایرانی به عنوان یکی از فضاهای شهری پویا در کانون مرکز محلات قدیمی کشور، از جمله این آثار و بناها به شمار می آیند که در گذشته ای نه چندان دور، کارکردهای متعدد و مختلفی در حوزه های بهداشتی، درمانی، اجتماعی، اقتصادی، مذهبی و... داشته اند. امروزه این حمام ها عمدتا متروکه و بلااستفاده شده، و یا دست کم بخش عمده ای از نقش ها و جایگاه خود را از دست داده اند، در حالی که هنوز برای ایفای بخشی از کارکردهای آن ها جایگزینی وجود ندارد. علاوه بر این، نقش حمام های ایرانی در هویت بخشی و ایجاد احساس تعلق از یک سو، و پتانسیل های اقتصادی آن ها در توسعه گردشگری را نیز نمی توان از خاطر دور داشت. از این رو، تلاش برای بازنده سازی این بناها به معنای فراهم آوردن اقتضایات زمان حال در عین حفظ ارزش ها و هویت بنا ضروری می نماید.
بررسی پیشینه ی فعالیت های معطوف به باززنده سازی حمام های سنتی ایرانی، گویای آن است که مجموعه ی عوامل و شاخصه هایی در موفقیت یا شکست آن ها موثر بوده اند. به نظر می رسد که فهم نادرست از مولفه های اثرگذار بر احیای بافت های تاریخی بخشی از ریشه های توفیق یا عدم توفیق این امر را تشکیل می دهد. در این بین پرداختن به چیستی این عوامل و وزن نسبی آن ها پرسشی است که در ارتباط با طرح ریزی و اجرای مداخلات مرتبط با احیای بناها و بافت های تاریخی فرسوده مطرح می باشد.
این مقاله در پی آنست که از رهگذر شناسایی، تحلیل و اولویت بندی عوامل کلیدی موثر بر باززنده سازی حمام های ایرانی، گامی هر چند کوچک در راستای ضرورت های پیش گفته بردارد. این مهم در گام نخست از طریق مطالعات کتابخانه ای، مشاهدات میدانی و انجام مصاحبه با صاحبنظران محقق شده است. پس از شناسایی عوامل مهم تاثیرگذار، لیست عوامل به منظور رتبه بندی با بهره گیری از ابزار پرسش نامه، به قضاوت خبرگان سپرده شده است. داده های به دست آمده، با استفاده از آزمون های آماری و به کمک نرم افزار SPSS، مورد تحلیل قرار گرفته و در نهایت، اهم شاخصه های موثر در خصوص امر باززنده سازی حمام های سنتی ارایه گردیده است. شایان ذکر می باشد به منظور افزایش عینیت دستاوردهای پژوهش، کلیه فرآیندها و مراحل با عنایت و توجه به حمام تاریخی محتشم کاشان انجام شده است.