دین و معنویت در مدل سلامت زنان ایران:مدل فرمهر

دین و معنویت از جنبه های گوناگون با سلامت در ارتباط هستند. لذا شناسایی عوامل نشات گرفته از دین و معنویت، نحوه تاثیرگذاری و ارتباط آن با سایر عوامل موثر بر سلامت از مقوله های مهم و ضروری در این مبحث است. این مهم در تبیین و طراحی مدل سلامت زنان ایران (مدل فرمهر) که توسط محققان گروه علمی سلامت زنان فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران طراحی شده، لحاظ شده است. این مقاله به بیان عوامل دین و معنویت و جایگاه آن در مدل فوق پرداخته است.
این مطالعه از نوع کیفی بود. داده های حاصل از جستجوی مستندات مرتبط در طی 23 نشست تخصصی توسط گروه تحقیق مورد تحلیل محتوی قرار گرفت. نتایج حاصل در طی 6 مصاحبه عمیق و 8 جلسه بحث گروهی متمرکز با 15 نفر از صاحب نظران و سیاستگذاران کلیدی حوزه سلامت مورد نظرخواهی و اصلاح قرار گرفت.
نتایج مطالعه نشان داد «باورها و اعتقادات»، «ارزش ها»، «اخلاق» و «سرمایه دینی معنوی در جامعه» که از جمله عوامل نشات گرفته از دین و معنویت فرد و جامعه هستند بر تمامی متغیرهای موثر بر سلامت تاثیر زیربنایی، زمینه ساز و همه جانبه دارند. بنابراین این عوامل با نام «دین و معنویت با تاکید بر اسلام» به عنوان محور زیربنایی در مدل فرمهر قرار گرفت. از دیگر عوامل متاثر از دین و معنویت«رفتارهای دینی و معنوی» و «شیوه تربیتی دینی و معنوی خانواده» شناسایی شدند که به ترتیب در لایه شیوه زندگی در سطح فردی و روابط خانوادگی در سطح خانوادگی مدل گروه بندی شدند.
طراحان مدل سلامت زنان فرمهر بر این باورند که مجموعه ویژگی های یاد شده بر درک و تفسیر افراد از سلامت خود و دیگران، رفتارهای سلامتی فرد، رفتارهای تاثیرگزار بر سلامت در خانواده و جامعه و حتی سیاستگذاری ها و برنامه ریزی های سلامت در مجموعه نظام سلامت نقش ایفا می کنند.