امام خمینی (ره) و برساخت هویت زنانه در انقلاب اسلامی چگونگی واسازی گفتمان پهلوی دوم و هژمونی معنایی امام خمینی (ره)

انقلاب اسلامی ایران به عنوان ظهور و بروز یک تحول گفتمانی در جامعه ایران قابل شناسایی است. این انقلاب نه تنها در وضعیت جامعه ایران بیان گر تحولی گفتمانی و معنایی بود، بلکه در چارچوب گفتمان های جهانی نیز توانست ایجاد یک پیوند نشانه و معنای جدیدی را به منصه ظهور گذارد؛ بدین گونه است که فوکو نیز از این انقلاب به منزله «روح یک جهان بی روح» نام می برد. پژوهش حاضر در راستای شناخت مشخصه های این تحول گفتمانی، به مطالعه موثرترین نظریه پرداز آن، یعنی امام خمینی(ره)، بنیان گذار انقلاب اسلامی، اقدام کرده است. با توجه به لزوم ایجاد حدود و ثغور برای مطالعه تحلیل گفتمان، یکی از نظم های پر مناقشه گفتمانی، یعنی نظم گفتمانی هویت زنانه، برای مطالعه در این گفتمان انتخاب شد. در ادامه، با توجه به دید کلان نگر و ایجاد نقشه های انتزاعی از مفصل بندی های گفتمانی، توسط رویکرد لاکلا و موف، این نظریه و روش برای تحلیل گفتمان سخنان امام خمینی(ره) انتخاب شد. طبق یافته های به دست آمده، دال مرکزی این گفتمان «حفظ عفت و دینداری» است و با وجود همسانی نشانه ای بعضی از دال های این گفتمان با گفتمان های هژمونیک شده در دنیای غرب، مانند «فعالیت اجتماعی» و «آزادی»، اما همین دال ها نیز در حول محوریت «حفظ عفت و دینداری» در این گفتمان تعریف می شود و معنایی دیگر و متفاوت با گفتمان های رقیب از آن ها خلق می شود. این گفتمان، که در نزاعی آشکار با گفتمان پهلوی دوم ظهور پیدا می کند، به شکل جدی به واسازی گفتمان متخاصم خود می پردازد. گفتمان امام خمینی(ره)، گفتمان پهلوی را با «خارجی بودن»، «قائل به شیء بودن زنان»، «موافقت با فحشا» و بالاخص به عنوان گفتمانی که «عفت و دینداری زن را در حاشیه قرار داده»، معرفی می کند و معتقد است گفتمان پهلوی با طرح شعارهایی چون «حرکت به سوی ترقی و پیشرفت»، «طرفداری از آزادی زنان»، «احترام برای زنان»، «برابری زنان و مردان» و «تمدن مدار بودن» تلاش دارد زنان را سوژه گفتمان خود کند.