کاربرد تحلیل عاملی و خوشه بندی در ارزیابی هیدروژئوشیمیایی آبخوان دشت قائم شهر

نویسنده:
پیام:
چکیده:
برای تشخیص فرایندهای کنترل کننده و تعیین منشا یونهای موجود در آب زیرزمینی از 26 چاه بهره برداری که مربوط به میانگین دو دوره حداقل و حداکثر سطح ایستابی از سال 1390 و 1394 است، استفاده شده است. در این نمونه برداری یون های اصلی و نیترات همراه با سختی، قلیلئیت، pH،TDS،EC ارزیابی شده است. در این پژوهش در تحلیل عاملی و خوشه بندی از نرم افزار SPSS و در تحلیل خوشه بندی از روش وارد و فاصله اقلیدسی استفاده شده است. نتایج تحلیل عاملی نشان داد، سه مولفه ای که تغییرات کیفی آب زیرزمینی را کنترل می کنند در دوره حداقل و حداکثر سطح ایستابی مقدار واریانس تجمعی آن ها 5/83% در حداقل و 1/80% در حداکثر هستند. این مولفه ها شامل شوری، انحلال و فعالیت های انسانی است. پس از انجام خوشه بندی و تعیین زیرخوشه ها برای تعیین فرایندهای شیمیایی حاکم بر آبخوان دشت قائم شهر از نمودارهای گیبس، پایپر و تبادل یونی استفاده و نمودارهای ترکیبی آن ها ترسیم شد. در نمودار گیبس عامل هوازدگی و تبخیر و تبلور کنترل کننده شیمی آب زیرزمینی هستند. در نمودار پایپر نوع آب ها اکثرا کلسیم بی کربنات هستند و تعداد کمی نیز سدیم کلرایدی و یا اختلاطی (کلسیم، منیزیم و کلراید) هستند و نوع آخر از سدیم- منیزیم بی کربنات تشکیل شده است. این نوع آب ها ناشی از هوازدگی و انحلال رسوبات کربناته، نفوذ آب شور دریا و نشت از آبخوان های شور بوده است که براثر فرایندهای تبادل یونی و یا عکس آن همراه با واکنش های شیمیایی به وقوع می پیوندد. به طورکلی سه فرایند طبیعی، غیرطبیعی و اختلاط این دو، وضعیت شیمی آب زیرزمینی را کنترل می کنند. فرایند طبیعی شامل؛ تعامل بین آب- سنگ، نفوذ آب شور و تبخیر از سطح ایستابی است. فرایند غیرطبیعی (فعالیت های انسانی) شامل؛ ورود فاضلاب های شهری و روستایی، پساب مراکز صنعتی و پساب های کشاورزی که ناشی از انواع کودهای شیمیایی (ازته، سولفاته و فسفاته) است. در فرایند سوم مجموعه عوامل طبیعی و انسانی است. زیرا با برداشت های بی رویه از آبخوان باعث افت سطح ایستابی شده و در نتیجه نفوذ و پیش روی آب شور از دریا و آبخوان های شور را سبب می شوند. این تحقیق نشان داد که استفاده از روش های آماری چند متغیره می تواند در تجزیه و تحلیل روش های معمول هیدروژئوشیمیایی سودمند باشد.
زبان:
فارسی
در صفحه:
93
لینک کوتاه:
magiran.com/p1745888 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!