بررسی عملکرد اسانس گونه های مختلف آویشن در شرایط زراعی متفاوت

استفاده از آویشن به عنوان گیاه خوراکی و ادویه ای از زمان های بسیار قدیم معمول بوده است. قسمت های مورد استفاده این گیاه شامل سرشاخه گلدار آن است. اسانس گونه های مختلف جنس Thymus دارای خواص ضدمیکروبی و آنتی اکسیدانی است. در این تحقیق 75 جمعیت از گونه های مختلف آویشن در مزارع تحقیقاتی استان های آذربایجان شرقی، اردبیل، اصفهان، خراسان رضوی، زنجان، سمنان، فارس، قم، گلستان، مرکزی، همدان، یزد، همچنین همند و آبسرد و باغ گیاه شناسی ملی ایران کشت شده و عملکرد کمی و کیفی اسانس آنها مورد بررسی و تحقیق قرار گرفتند. اسانس های به دست آمده با استفاده از دستگاه های گاز کروماتوگرافی و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنجی جرمی آنالیز و ترکیب های شیمیایی آنها شناسایی شدند. بازده اسانس جمعیت های مورد مطالعه کشت شده بر حسب وزن خشک بین 15/0 تا 52/4 بود. در جمعیت های کشت شده در مزرعه شامل استان های مختلف بالاترین بازده اسانس سرشاخه گلدار در گونه T. fedtschenkoi کاشته شده در استان گلستان با منشا آذربایجان غربی به میزان 52/4 درصد بود. بیشترین درصد تیمول گونه T. transcaspicus با منشا استان یزد 63/79 درصد و گونه T. daenensis با منشا بذر لرستان 33/76 درصد بود. بالاترین درصد کارواکرول (7/86 درصد) نیز در گونه T. transcaspicus بود که در ایستگاه همند و آبسرد کشت شد و بیشترین درصد ژرانیول (77 درصد) هم در گونه T. kotschyanus کاشته شده در استان یزد مشاهده شد. نتایج نشان داد چنانچه کمیت (درصد اسانس) مورد توجه باشد، گونه T. fedtschenkoi از آذربایجان غربی و در صورتی که ترکیب های فنلی تیمول و کارواکرول مورد نظر باشد، گونه T. transcaspicus از استان یزد جهت کشت انبوه پیشنهاد می شود. اما اگر کموتایپ ژرانیول مورد اهمیت باشد، گونه T. kotschyanus از استان کردستان پیشنهاد بهتری است.