بررسی تبیین سریان ادراک در هستی با توجه به حیثیت تجردی مادیات در حکمت متعالیه

بیشتر فیلسوفان در طول تاریخ نه تنها نتوانسته اند شعور همگانی موجودات را به لحاظ فلسفی به اثبات برسانند، بلکه بر اساس برخی ادله، شعور مادیات را انکار کرده اند. حکمت متعالیه در مقام ارائه تبیینی فلسفی از این آموزه دینی گام هایی ارزنده برداشته و صدرالمتالهین و تابعان حکمت متعالیه در مقام تبیین عقلی و استدلال بر آن برآمده اند. در این مقاله با به کارگیری روش توصیفی تحلیلی و با رویکردی تطبیقی و انتقادی، تبیین سریان ادراک در مادیات با توجه به حیثیت تجردی آنها بررسی شده است. یافته های پژوهش حاضر حاکی از آن است که هرچند صدرالمتالهین و بسیاری از اندیشمندان، تبیین یادشده را پذیرفته و آن را به عنوان یکی از راه های جمع بین اعتقاد به شعور همگانی موجودات بر اساس دلیل مساوقت از یک سو و پذیرش ادله تجرد علم از سوی دیگر مطرح کرده اند، درستی آن کانون تردید است. البته به اعتقاد نویسنده، هرچند نمی توان با این دلیل به اثبات شعور همگانی موجودات پرداخت، با استناد به آیات و روایاتی که به دلالت مطابقی و یا التزامی بر سریان ادراک در موجودات دلالت دارند می توان به این نتیجه دست یافت که هر موجودی از جمله مادیات از آن جهت که مادی هستند بهره ای از علم دارد.