مطالعه تحولات نهادی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری

«بازار آزاد» غالبا با عنوان مکتبی اقتصادی و با اصطلاح «علم اقتصاد» شناخته می شود، اما حوزه نفوذ آن از مسائل اقتصادی فراتر می رود و مدل ساماندهی خود را به امور فرهنگی و اجتماعی نیز تسری می دهد. در سه دهه گذشته، به دنبال تسلط نگرش بازار آزادی بر برنامه های توسعه کشور، به مرور این منطق وارد حوزه های شهری و معماری نیز شده است. مجموعه این تغییر سیاست ها و نگرش ها سبب شد که فضاهای عمومی شهری و مکان هایی که با عنوان «میراث فرهنگی» شناخته می شدند، همچون حوزه های جدید بازاری تعریف شوند و در نتیجه منطق سرمایه گذاری و سودآوری اقتصادی، تبدیل به گفتمان مسلط برای مداخله، مدیریت و دگرگونی این حوزه ها شود. مقاله حاضر در پی آن است که تحولات گفتمانی عرصه میراث فرهنگی را که به ویژه در سه دهه گذشته، به دنبال تسلط این نگرش بر برنامه های تاثیرگذار توسعه و مدیریت اقتصاد کلان کشور رخ داد، از خلال تحولات نهادی دهه های اخیر در «سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری» پیگیری کند. نقطه عطف این تحولات در حوزه میراث فرهنگی، ادغام دو سازمان میراث فرهنگی و سازمان ایرانگردی و جهانگردی در سال 1382 بود که تحولات بسیاری را در حوزه حفاظت از آثار فرهنگی و تاریخی در پی داشت. گسترش منطق گردشگری به حوزه میراث فرهنگی، ناگزیر تسلط منطق بازار صنعت گردشگری را بر مدیریت و ساماندهی آثار تاریخی و همچنین پهنه های قدیمی شهرها در پی داشت. بنابراین تلاش شده تا با نگاهی به تحولات نهادی این سازمان در سه دهه گذشته، شمایی کلی از وضعیت نهادهای مرتبط با امور میراث فرهنگی تحت لوای صنعت گردشگری ترسیم شود.