گونه شناسی ایستارهای معرفتی دانشجویان نسبت به دین؛(مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه های تهران و شریف)

یکی از پیشرفت های جامعه شناسی دین فراروی از الگوهای صلب و تک بعدی «دین داری» به سمت الگوهای پیچیده تر دین داری یا «دین داری ها» است. فاقدقدرمشترک بودن افرادی با الگوهای دین داری متفاوت، امکان مقایسه تطبیقی و اندازه گیری در مقیاسی واحد را سلب می کند. چنین وضعیتی ضرورت گونه شناسی نسبت های مختلف افراد با مقوله دین را توجیه می کند. این پژوهش درصدد گونه شناسی ایستارهای معرفتی دانشجویان نسبت به دین است. به منظور تعیین موضع و ایستارهای دانشجویان، صرفا به وجوه معرفتی و نگرشی دانشجویان تاکید شده است و در مواردی که از مسائل عملی پرسش شده، موضع معرفتی فرد نسبت به مساله مذکور مدنظر بوده است. داده های این پژوهش از مصاحبه های عمیق با 50 نفر از دانشجویان دانشگاه های تهران و شریف و در دو مرحله به دست آمده اند. در این پژوهش از روش نظریه مبنایی برای تحلیل و طبقه بندی داده ها در جهت دستیابی به الگوی گونه شناسی استفاده شده است. چارچوب مفهومی نیز از رفت وبازگشت میان قیاس (ادبیات نظری موجود) و استقراء (داده های تجربی حاصل از مصاحبه های مرحله اول) و در شش محور کلی (نگرش به دین و هستی شناسی، انتظار از دین، معرفت شناسی، انسان شناسی، غایت و معنای زندگی و مبانی اخلاقی) تثبیت شده و مبنای مصاحبه های مرحله دوم قرار گرفته است. نتایج حاصل از کدگذاری داده ها ذیل محورهای صورت بندی شده در چارچوب مفهومی، در قالب مدلی تحلیلی، الگویی چهار وجهی (راهبردهای هستی شناسانه، راهبردهای معرفتی فرد نسبت به دین، موضع فرد نسبت به کیفیت حضور دین در اخلاق اجتماعی و سیاست و بازتاب ایستارهای معرفتی در اتخاذ راهبرد عملی نسبت به دین) را برای گونه‏شناسی ایستارهای معرفتی دانشجویان نسبت به دین فراهم کرده است.