روش های نوین توانبخشی اندام فوقانی در کودکان دچار فلج مغزی نیمه بدن: مروری بر مطالعات گذشته

هدف فلج مغزی نیمه بدن نمونه ای از اختلالات جسمانی است که به سبب ایجاد ضایعه های متعدد، بر کارکرد و عملکرد بدنی این افراد تاثیر می گذارد. از مهم ترین علائم ناتوان کننده این بیماران، ضایعه در کارکرد اندام فوقانی یا دست بازو است. روش های درمانی رایج برای درمان این کودکان شامل این شیوه هاست: کاردرمانی، فیزیوتراپی، آموزش نمونشی، رویکرد عصبی رشدی، استفاده از اسپیلنت، گچ گیری، دارودرمانی و جراحی. با وجود پژوهش های متنوع هنوز مدارک مستدلی در درمان موفق با این روش ها موجود نیست. اخیرا مدارک نشان می دهد از میان رویکردهای درمانی به کارگرفته شده برای بیماران فلج مغزی نیمه بدن، حرکت درمانی با محدودیت اجباری، حرکت درمانی با محدودیت اجباری تعدیل یافته، استفاده تحمیلی و درمان فشرده دودستی دست بازو در درمان اندام فوقانی این کودکان موثر بوده است. هدف از این مطالعه ارزیابی و تعیین رویکردهای موثر توانبخشی بر کارکرد اندام فوقانی کودکان دچار فلج نیمه بدن بوده است.
روش بررسی در این مطالعه شواهد پژوهشی بررسی شد که برمبنای طبقه بندی درمان مبتنی بر شواهد در سطوح اول و دوم و سوم شواهد جای می گرفتند. افزون براین تاثیر هریک از روش های درمانی استفاده تحمیلی، حرکت درمانی با محدودیت اجباری، حرکت درمانی با محدودیت اجباری تعدیل یافته، درمان فشرده دودستی دست بازو و شیوه های سنتی توان بخشی ارزیابی شد. ملاک های ورود به فرایند مطالعه عبارت بود از: بیماری فلج مغزی نیمه بدن و دامنه سنی صفر تا نوزده سال. همچنین پژوهش هایی در مطالعه گنجانده شد که هدفشان درمان اندام فوقانی بود.
یافته ها در پژوهش مروری حاضر از پایگاه داده های پابمد، کوکران، اسکوپوس، مش و ایندکس مدیکوس و کلیدواژه های انواع رویکردهای درمانی و فلج مغزی نیمه بدن و کژکاری های اندام فوقانی استفاده شد. درنهایت نوزده مقاله به دست آمد که براساس سطح شواهد دوازده مقاله سطح اول و شش مقاله سطح دوم و یک مقاله سطح سوم را شامل می شد. بیشتر این مقاله ها در زمینه حرکت درمانی با محدودیت اجباری بود.
نتیجه گیری در پ‍‍‍ژوهش های انجام شده نشان داده شده است که روش های درمانی حرکت درمانی با محدودیت اجباری و حرکت درمانی با محدودیت اجباری تعدیل یافته و استفاده تحمیلی تاثیر معنی داری بر کارکرد دست داشته است؛ اما مطالعات کمی یافت می شود که بنابر تمارین مبتنی بر مدارک سطح اول، یعنی از روش کارآزمایی بالینی تصادفی استفاده کرده باشد. در روش درمان فشرده دودستی دست بازو نیز یک پژوهش یافت شد که هرچند از روش کارآزمایی بالینی تصادفی استفاده نکرده است؛ اما تاثیرات درمانی این روش را روی کارکرد دست تایید می کند. بنابراین نیاز به انجام پژوهش های بیشتر با سطح شواهد اول برای هریک از روش های درمانی ذکرشده، به ویژه درمان فشرده دودستی دست بازو لازم به نظر می رسد تا بتوان از این درمان ها در مراکز درمانی استفاده کرد. روش درمانی استفاده تحمیلی که با مطالعات حیوانی آغاز شد و سپس روی مطالعات انسانی بیماران سکته مغزی و درنهایت کودکان فلج مغزی نیمه بدن گسترش یافت، به روش های مختلف محدودیت و مقدار زمان محدودیت و تمرین های متنوع ارائه می شد. پژوهش های بعدی با تکیه بر اصول یادگیری حرکتی و نوروپلاستی سیته روش استفاده تحمیلی را ارتقا داد و روش درمانی حرکت درمانی با محدودیت اجباری را ایجاد کرد. درنهایت روش درمان فشرده دودستی دست بازو به دنبال رفع محدودیت ها و مشکلات روش حرکت درمانی با محدودیت اجباری است. هریک از این روش های درمانی می تواند برای این کودکان سودمند باشد؛ ازاین رو بهتر است پژوهش های مقایسه ای برای میزان اثربخشی آن ها برای رفتار آماج نیز بررسی شود.