تحلیل روند خشکسالی های هواشناسی و هیدرولوژیکی در مناطق نیمه خشک ایران (مطالعه موردی: حوزه آبخیز سد درودزن)

بررسی شرایط بیابانزایی ناشی از خشکسالی ها در مناطق خشک و نیمه خشک که با مشکلات جدی محدودیت منابع آب روبرو هستند، حائز اهمیت فراوان است. حوزه سد درودزن در شمال استان فارس یکی از مناطق استراتژیک در تولید محصولات کشاورزی در کشور است، که با معضل برداشت بی رویه از منابع آب، تخریب سرزمین و افزایش بیابانزایی روبرو می باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی روند تغییرات خشکسالی در این منطقه در طی چهار دهه اخیر انجام شد. از شاخص خشکسالی هواشناسی بارش استاندارد شده SPI و شاخص خشکسالی هیدرولوژیک جریان رودخانه SDI و همچنین آزمون ناپارامتری من-کندال اصلاح شده جهت بررسی و تحلیل روند خشکسالی استفاده شد. نتایج بدست آمده نشان داد که هر دو خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی روند افزایشی داشته اند؛ این روند افزایشی در ارتباط با SDI در همه سری ها و درموردSPI در سری های بلند مدت 9، 12، 18 ماهه در سطح 5 درصد معنی دار است. مقایسه میانگین آماره Zمن-کندال شاخص های مورد بررسی نشان داد که SDI بیش از 3 برابر از SPI در طی دوره آماری فزونی داشته است که حاکی از شدت بیشتر خشکسالی هیدرولوژیک نسبت به هواشناسی در سطح حوزه است. از سوی دیگر روند افزایشی شاخص خشکسالی هیدرولوژیکی در ایستگاهای میانبند حوزه، که متاثر از فعالیت های انسانی و تغییر کاربری است، به مراتب بیشتر و نزدیک به 4 برابر از ایستگاه های مناطق سرشاخه و یا خروجی حوزه می باشد. لذا پیشنهاد می گردد به منظور مدیریت و کاهش شدت بیابانزائی در بخش های میانی حوزه با مدیریت بهینه آب ها اثرات خشکسالی تعدیل و تنظیم گردد.