فرهنگ و اقتصاد

در پایان سال 1395 به سردبیران فصلنامه های نقد کتاب ابلاغ شد که به دلیل مضیقه های اقتصادی دولت در بودجه سال 1396، در انتشار فصلنامه ها باید تغییری به وجود آید و حتی الامکان به جای 4 شماره در سال 96، به تدبیر سردبیران 2 شماره منتشر شود به امید این که در سال بعد اوضاع اقتصادی بهبود یابد و روال سابق پی گیری شود. البته بعدا در گفت وگوهای پراکنده دست اندرکاران فصلنامه ها و مسئولان خانه کتاب، قول های مساعدت داده شد که امیدواریم عملی شود.
این که اولین تبعات سیاست های اقتصادی انقباضی شامل حال فرهنگ و دانش می شود جای تامل دارد. در دانشگاه هم در طی چند دهه اخیر سابقه این ماجرا تلخ و ناگوار است. کم کردن بودجه دانشگاه ها تا پنجاه درصد، به دلیل مشکلات اقتصادی دولت، چندباری اتفاق افتاده است. نمایندگان محترم مجلس و مسئولان دولتی در حالی این تصمیم ها را می گیرند که به نظر نمی رسد احدی از آحاد مردم به کاهش بودجه دانشگاه ها رضایت دهند.
آسیب پذیری حوزه فرهنگ و دانش در اثر اعمال سیاست های اقتصادی، ناشی از دیدگاه اولیای امور است که برای فرهنگ و دانش در رشد و توسعه اهمیتی قائل نیستند، فرهنگی که همچون هوایی است که در آن تنفس می کنند ولی متاسفانه دیده نمی شود. به این امر البته نباید یک سویه نگریست. اصحاب فرهنگ و دانش هم در معرفی و نشان دادن اهمیت این حوزه به سهم خود قصور ورزیده اند که به چنین وضعیتی رسیده ایم. ما به عنوان اصحاب فرهنگ نتوانسته ایم کالاهای فرهنگی مناسبی تولید و عرضه کنیم که در سبد مایحتاج روزانه و هفتگی خانواده ها قرار گیرد و مردم ناگزیر از تهیه آن ها باشند. متاسفانه حاصل کار اصحاب فرهنگ در حد جزوه های کنکور هم نبوده است که خانواده ها به هر قیمتی شده حاضر به تهیه آن ها هستند. تیراژ اندک کتاب ها و مجلات در مقابل تیراژ چندده هزاری این جزوه ها شاهد گویایی است. پدیدآورندگان این گونه آثار بنا بر تب مدرک گرایی افراطی که گریبان گیر جامعه ماست محصول خود را ضروری معرفی کرده اند ولی نویسندگان، شاعران، مترجمان، فرهنگ نویسان، منتقدان و... نتوانسته اند آثار خود را در فهرست مایحتاج ضروری مخاطبان خود بگنجانند. به نظر می رسد تا وضع چنین باشد و فرهنگ و محصولات فرهنگی در چرخه اقتصادی قرار نگیرند و حضور خود را توجیه نکنند باید شاهد تاثیرات ناگوار حوزه اقتصادی و تصمیم گیری های مسئولان آن باشیم.
ضمن تاکید بر خواسته اهل قلم که توجه مسئولان را به عنایت بیش از پیش به حوزه فرهنگ خواستارند از اصحاب فرهنگ و هنر باید خواست که به توجیه اقتصادی محصولات خود بیندیشند تا در آینده حتی المقدور از وابستگی به نفت و مالیات و بودجه دولتی رهایی یابند.