سازه مفهومی «غرب» در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (1357-1368)

چگونگی ساخته شدن «غرب»، نقشی کلیدی در تکوین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران دارد. اصولا شکل گیری جمهوری اسلامی نه تنها حرکتی در مقابل استبداد داخلی بلکه تلاشی برای بازتعریف جایگاه ایران در مناسبات بین المللی بود. هدف مقاله بررسی دیدگاه های مختلف درباره غرب و نتایج مفهومی آن در دهه اول حیات جمهوری اسلامی ایران است. سوال مقاله این است که «غرب» در گفتار های رسمی جمهوری اسلامی ایران در قالب چه مقولات، مفاهیم، واژگان و صفاتی مفهوم بندی شده است؟ استعاره و اسناد از جمله مهم ترین ابزارهای زبانی برای توصیف سازه های هویتی اند. در این مقاله از دو روش تحلیل استعاری و تحلیل اسنادی برای بررسی انگاره های مختلف درباره «غرب» در گفتارهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی استفاده شده است. به این منظور، ابتدا چارچوب مفهومی و روش شناسی مورد بررسی قرار می گیرند. در این بخش به تحلیل گفتمان به عنوان چارچوب مفهومی مقاله و روش های تحلیل استعاری و اسنادی به عنوان ابزارهای تحلیلی مقاله اشاره شده است. سپس در دو بخش تحلیل استعاری و اسنادی به بررسی سازه «غرب» در گفتارهای سیاست خارجی ایران در دهه اول انقلاب می پردازیم. نهایتا بررسی نویسنده نشان می دهد که ساخت مفهومی «غرب» در گفتارهای رسمی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دهه اول، بر اساس چهار حوزه استعاری بدن/ پزشکی، جانداران غیرانسانی، مهندسی و جرم شناسی و سه الگوی کلی اسنادی یعنی غرب قابل یادگیری، غرب فاسد و غرب غارتگر قابل تحلیل است.