روایت شناسی یا تحلیل گفتمان

این مقاله مروری است بر کتاب درآمدی بر تحلیل انتقادی گفتمان روایی نوشته حسین صافی پیرلوجه. کتاب با نقد ساخت گرایی سوسوری و نگاه های ذات گرایانه و جوهرگرایانه به معنا که رویکردی بسیار شایع در ایران نسبت به فهم تن است شروع می شود. این نوع نگاه به خصوص در نقد ادبی و نقد داستان در ایران بسیار رایج است. صافی به تدریج روی روایت پژوهی متمرکز می شود و به نقد برداشت سنتی به مفهوم ادبیت می پردازد. سپس به تفصیل ساختارشناسی روایت در سطح داستان و گفتمان را با استفاده از نظریات روایت شناسان مطرح تشریح می کند. درنهایت با رجوع به نظریات بارت و انواع رمزگان فرهنگی نشان می دهد که چگونه این رمزگان ها خوانش را محدود و مقید به بافت فرهنگی و اجتماعی می کنند. این کتاب به خوبی نظریات روایت شناسی را با اشارات مکرر و کافی به قطعات داستانی و ادبی فارسی می شکافد و در این راه دست به معادل سازی هایی پسندیده برای برخی اصطلاحات تخصصی این حوزه می زند. اما درعین حال، صافی از نثری سنگین و پیچیده در نگارش بهره می گیرد که حتی برخی خوانندگان متخصص و نیمه متخصص این حوزه را نیز با دشواری مواجه می کند. عنوان کتاب نیز نامتناسب با محتوا برگزیده شده است و اثری از تحلیل گفتمان انتقادی در کتاب دیده نمی شود.