از وضوح منطق جدید تا ابهام شعر سپید: کتابشناسی توصیفی آثار منطقی و ادبی استاد دکتر ضیاء موحد

در این مقاله برآنیم تا سری به کتابخانه دکتر ضیاء موحد بزنیم و اگر منطق دانان و شاعران بگذارند! به معرفی آثار ایشان بپردازیم. شعر بالا به خوبی تضادی ظاهری میان شعر و منطق را نشان می دهد و تسکینی است بر حیرتی که در لحظه نخست در مواجهه با آثار منطقی و ادبی ایشان به انسان دست می دهد. گویی این تعجب دور از انتظار نبوده است که چرا منطق دانی سرشناس شاعر است و چرا شاعری خیال پرداز، به سراغ منطق رفته است؟ در مقدمه یکی از دفترهای شعر ایشان با عنوان نردبانی در بیابان، مطلبی از پل والری آمده است که می تواند پاسخی به این سوال باشد:«اگر منطق دان هرگز نتواند جز منطق دان باشد، نه منطق دان می شود و نه می تواند بشود؛ و اگر شاعر هرگز جز شاعر نباشد، بی کمترین امید به توانایی در اندیشه انتزاعی، هیچ اثر شاعرانه ای از خود به جا نخواهد گذاشت. من صمیمانه اعتقاد دارم که اگر کسی نتواند به جز زندگی خود زندگی های دیگری را زیست کند، زندگی خود را هم نمی تواند زیست کند».
عنوان برخی از مقاله های ایشان نیز بیان گر استفاده متقابل فلسفه و ادبیات از یکدیگر است. مقاله هایی همچون:«برای اعتلای نقد ادبی باید تفکر فلسفی را جدی بگیریم» (مصاحبه)؛
«فیلسوفان مدیون بصیرت های شاعرانه هستند» (مصاحبه)؛
«صدق و شعر» (مقاله)؛
«نوع و فرد در ادبیات و فلسفه: از افلاطون تا بکت» (مقاله)؛
«سهم فلسفه معاصر در نقد ادبی» (مقاله).
شعر در منطق یکی از صناعات خمس است و در تعریف آن گفته می شود که آن چه در شعر منطقی اهمیت دارد تنها ویژگی خیال انگیزبودن آن است و نه موزون و مقفابودن آن. شاید همین مطلب تبیینی برای پیوند میان شعر سپید و منطق در آثار دکتر ضیاء موحد باشد. نکته جالب توجه دیگر در زمینه آثار و فعالیت های ایشان، توجه به حیطه های نو در هر دو زمینه است. در زمینه منطق از طلایه داران منطق جدید و در زمینه شعر از پیشگامان شعر نو و سپید هستند. در زمینه هایی نیز اولین اثر به فارسی توسط ایشان نوشته شده است. مانند:منطق موجهات (تالیف)؛
شرطی های خلاف واقع؛
معرفی برخی از شاعران همچون امیلی دیکنسون و سیلویا پلات.