حماس در فشار تغییر؛ بیانیه، استراتژی یا تاکتیک

جنبش حماس پس از گذشت 30 سال از تاسیس خود و پس از 11 سال رسیدن به قدرت در نوار غزه، سند سیاسی جدیدی را روز یازدهم اردیبهشت 1396 شامل یک مقدمه، 42 بند و 12 عنوان منتشر و بدین وسیله با ارائه گفتمانی متفاوت از قبل، راهبردهای جدیدی را ارائه کرد. سند جدید حماس در مقایسه با منشور 36 ماده ای 1988، شش ماده بیشتر دارد. این سند حکم قانون اساسی را برای حماس دارد و نمی توان از آن به عنوان یک طرح یا ابتکار نام برد؛ بلکه این سند برای دوست و دشمن در داخل و خارج از فلسطین پیام هایی را به همراه داشت.
مسلم است در دهه های اخیر، حماس با رویکرد مقاومت در خط مقدم مبارزه با رژیم غاصب صهیونیستی قرار داشته و دارد و هر گونه اقدامی از سوی این جنبش می تواند بر معادلات درونی و بیرونی مرزهای فلسطین تاثیر بگذارد و کنشگران فعال در این منطقه را به واکنش وادار کند. اقدام اخیر حماس در انتشار سند جدید که به گفته خالد مشعل، تدوین آن دو سال به طول انجامیده و به طور طبیعی در انتخاب عناوین، کلمات و بندهای آن دقت فراوانی مبذول گشته و بیانگر اجماع رهبران جنبش و نهادهای آن در داخل و خارج از فلسطین است، با واکنش های مختلفی در محافل گوناگون مواجه شده است. با نگاهی اجمالی به سند مذکور درمی یابیم که این سند نسبت به میثاق اولیه حماس که گفتمانی ایدئولوژیک دارد، دارای گفتمانی کاملا سیاسی - حقوقی بوده و بسیار راهبردی تر از آن است. با توجه به اهمیت این موضوع، سعی داریم در این مجال به زوایای مختلف این سند از حیث علل و عوامل انتشار آن و همچنین پیامدهای حاصل بپردازیم و از این رهگذر، نقاط تاریک و روشن این سند را به صورت دقیق تر ترسیم کنیم.