ارزیابی اثر تغذیه مصنوعی بر تعادل بخشی آبخوان با استفاده از شاخص پایداری

برگشت تراز آب زیرزمینی به تراز مطلوب با استفاده از راهکارهای تعادل‏بخشی از اهداف اصلی سیاست گذاران آب کشور است. یکی از راهکارهای طرح یادشده، تغذیه مصنوعی است که به منظور کمی کردن میزان اثربخشی آن، با استفاده از شاخص‏های پایداری در آبخوان ارزیابی شد. برای نخستین بار پایداری سیستم آب زیرزمینی، با استفاده از ترکیب سه شاخص اعتمادپذیری، آسیب‏پذیری و مطلوبیت و با درنظرگرفتن اثر سناریوی تغذیه مصنوعی ارزیابی شد. به این منظور با استفاده از مدل MODFLOW اثر تغذیه مصنوعی شوراب سیوجان بر وضعیت آبخوان بیرجند طی یک دوره نه ساله شبیه‏سازی و پیش بینی وضعیت آبخوان تا افق 1404 در شرایط نرمال اقلیمی در سه سناریوی برداشت آب انجام گرفت. نتایج شبیه‏سازی نشان داد سیستم آبخوان در بخش انتهایی، که چاه مشاهده‏ای خوسف قرار دارد، با توجه به مسیر حرکت تغذیه آب زیرزمینی، اختلاف کم بین تراز مطلوب و تراز آب زیرزمینی و ضخامت کم ناحیه اشباع، بیشترین پایداری را به میزان 55 درصد داشته است. بررسی شاخص‏ها در منطقه تحت تاثیر تغذیه مصنوعی در آبخوان نشان می‏دهد اجرای طرح تغذیه مصنوعی توانسته بین 21 تا 25 درصد با توجه به سناریوی کاهش، ثابت بودن برداشت و افزایش برداشت مقدار شاخص پایداری سیستم را بهبود دهد. شاخص ارائه شده در این تحقیق با توجه به قابلیت توزیعی بودن و امکان بررسی اثر سناریوهای مختلف، می‏تواند در سایر آبخوان‏ها و در تصمیم‏گیری به کار برده شود.