ارزیابی چند معیاره تغییرات مکانی شاخص فقر آب در تعدادی از حوضه های آبخیز استان اردبیل

منابع آب وجه مشترک اهداف و چالش‏های توسعه پایدار است و کمبود آن یکی از معضلات بزرگ چندبعدی قرن حاضر است که می‏تواند سرمنشا بسیاری از تحولات مثبت و منفی جهان قرار گیرد. اخیرا لزوم ارائه شاخص‏های جامع و چندبعدی برای ارزیابی وضعیت موجود و پیش‏بینی وضعیت آینده منابع آب سطحی اهمیت ویژه‏ای پیدا کرده است. به این منظور، شاخص فقر آب برای ارزیابی دسترسی به منابع آب ارائه شده است. در این پژوهش مقدار شاخص فقر آب با درنظرگرفتن معیارهای منابع، دسترسی، مصارف، محیط زیست و ظرفیت اجتماعی- اقتصادی در مقیاس زیرحوضه در استان اردبیل محاسبه شد. در ادامه، با رویکردهای مختلف وزن‏دهی (وزن یکسان به معیارها و هر بار تاکید بر یکی از معیارها در وزن‏دهی) مقدار شاخص فقر آب ارزیابی شد. سپس، حوضه های مختلف بر اساس وزن‏دهی های مختلف از نظر شاخص فقر آب اولویت‏بندی شدند. نتایج نشان داد محدوده تغییرات مقادیر شاخص فقر آب، در حالت‏های مختلف وزن‏دهی بین 22 تا 65 در حوضه های مطالعه شده متغیر است. در وزن‏دهی یکسان به معیارهای شاخص فقر آب، حوضه شمس‏آباد با مقدار 29 فقر آبی بیشتر و حوضه پل‏سلطان با مقدار 58 فقر آبی کمتری در مقایسه با دیگر حوضه های مطالعه شده در استان دارند. مقدار متوسط شاخص فقر آب برای کل حوضه های مطالعه شده در استان اردبیل 43 به دست آمد که طبق طبقه‏بندی مرکز اکولوژی و هیدرولوژی والینگفورد، فقر آبی شدیدی دار د. شاخص فقر آب نشان‏دهنده تاثیر ترکیبی عوامل موثر بر کمبود و تنش منابع آبی است که امکان اولویت‏بندی و تدوین نسخه های مدیریتی برای مناطق مختلف را فراهم می‏ کند. باید توجه داشت که تعیین و تحلیل شدت کمبود و تنش منابع آب در مناطق مختلف بر اساس شرایط منابع آب منطقه بررسی شده، قابلیت محاسبه شاخص، وجود داده ها و نوع معیارهای انتخابی متفاوت خواهد بود.