تمایزهای کارکردی تیپ و شخصیت در قصه و داستان

شخصیت و تیپ از عناصر ساختاری و غیرقابل حذف قصه و داستان است. این مقاله به بررسی کنشگران قصه های عامیانهای پرداخته، که از آنان به قهرمان تعبیر می شود و همین قهرمانان به دلیل برخی ویژگی های کلی و درعین حال تکرارشونده به تیپ بدل میشوند. شخصیت و شخصیت پردازی در داستان ها و رمان های امروزی بیشتر دیده می شود و در برابر آن در قصه ها اشخاص یکنواخت، یکسان و همکنشی حضور دارند که در غالب قصه ها این اشخاص در زی یکسان، کنش های تکرار پذیر و ایستایی انجام می دهند که به عنوان تیپ شناخته می شوند. نگارنده این پژوهش در پی آن است که دریابد چه تفاوتهایی بین شخصیت و تیپ در داستان و قصه وجود دارد و آیا تفاوت آشکار و محسوسی بین این دو دیده میشود، وجوه تفاوت کدام است؟ در این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی و بامطالعه کتابخانه ای به انجام رسیده است، پژوهنده پس از مطالعه عناصر داستان و قصه و مطالعه چندین قصه عامیانه فارسی؛ از جمله سمک عیار، داراب نامه و حسین کرد شبستری به این نتیجه رسید که تیپهای قصه از منظر: سهولت شناخت، اشتراک درکنش، قابل پیش بینی بودن، تکرار شوندگی، تثبیت، کلیشهای بودن و... با شخصیت تفاوت دارند و این ویژگی ها قابل دسته بندی هستند.