شبکه شعاعی معنای «دیدن» در خطبه های نهج البلاغه بر پایه معناشناسی شناختی قالبی (بررسی موردی فعل رای با تکیه بر ترجمه های دشتی، جعفری و شهیدی)

جستار حاضر می کوشد که با رویکردی شناختی و با تکیه بر روش وصفی تحلیلی شبکه شعاعی معنای فعل «دیدن» را در بافت زبانی گفتاری سخنان امیرالمومنین (ع) براساس نظریه معناشناسی شناختی قالبی فیلمور، بررسی و تحلیل نماید. فعل دیدن از جمله افعالی است که بر پایه شناخت و معرفت انسان حوزه معنایی گسترده ای را به خود اختصاص داده است. معنای محوری و اصلی «دیدن»، دیدن با چشم به عنوان اندام جسمانی انسان است؛ اما فعل مذکور، در ترکیب های هم نشینی متفاوتی می تواند گستره معنایی خود را وسعت دهد و بر دیدن درونی و غیرمادی مانند فهمیدن و باورداشتن نیز دلالت کند. ازین رو، کوشیده ایم بسط معنایی فعل «دیدن» را در گفتار امام (ع) بررسی کنیم. طبق دیدگاه شبکه شعاعی، هر واژه، دارای یک معنای مرکزی محسوس است که بر حسب موقعیتش در بافت های مختلف زبانی گفتاری، معانی حاشیه ای جدید انتزاعی را به وجود می آورد. قالب های معنایی فعل «دیدن» در خطبه های بررسی شده عبارتند از: دیداری ادراکی، فهمیدن، پنداشتن، دانستن، باورداشتن، یافتن، درک کردن و تصمیم گرفتن؛ البته در برخی از نمونه ها، فعل «رای» در دو قالب معنایی متفاوت، در کنار یکدیگر، به کار رفته است. با این وجود در ترجمه های دشتی، جعفری و شهیدی به این نکته توجه کافی نشده است.