تاثیر انگیزه های نسخه نویسان در اعمال تصرفات عامدانه در متون و آثار روایی

نسخه نویسان سهمی بسزا در انتقال آثار حدیثی دارند. نقش آن ها را به شکل ساده انگارانه همچون یک دستگاه کپی نباید در نظر گرفت، بلکه آن ها افرادی صاحب اختیار در مواجه با متون هستند. نسخه نگاران در بسیاری از موارد ناظر به انگیزه هایی که از استنساخ در سر داشته اند، گاه از روی عمد تصرفاتی در متن پدید می آورده اند. این مقاله ناظر به موضوع ذکر شده با استفاده از روش کتابخانه ای پی جوی این تصرفات بوده تا مشخص نماید. این تغییرات عامدانه چند دسته بوده اند، با کدام انگیزه ها انجام شده اند و چه تبعاتی را به همراه داشته اند؟ در نهایت مشخص شد که تصرفات عامدانه نسخه برداران مجموعا به چهار دسته تقسیم می گردد که معمولا با انگیزه تکمیل، تغییر، تلخیص و یا خلق اثر جدید است. تبعاتی که از این تصرفات نیز پدید آمده است، بر خلاف تصور رایج، همواره از نوع تصحیف نیست، بلکه در بسیاری از موارد منجر به تحریف اثر گردیده است.