بررسی تاثیر عوامل جغرافیایی در نوسان آب زیرزمینی دشت پارس آباد مغان

در سالهای اخیر، نوسان و بالا رفتن سطح آب زیرزمینی در دشت پارس آباد مغان منجر به بروز مشکلاتی نظیر زهدار شدن و شور شدن زمین های کشاورزی و نیز تخریب پی ساختمان های شهری و روستایی و نشست جاده ها و بناها در این مناطق گردیده است. در این تحقیق با در نظر گرفتن عوارض جغرافیایی و نحوه تاثیر آن بر نوسان سطح آب زیرزمینی از طریق سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، روند آن مدل سازی شده که با تغییر در نحوه سیستم آبیاری در منطقه می توان تاثیر این فرایند را به حداقل رساند. برای پایش نوسان سطح آب زیرزمینی از آمار 30 حلقه چاه مشاهده ای به صورت برداشت های ماهانه، داده های زمین شناسی، توپوگرافی، خاک و منابع ارضی و داده های اقلیمی منطقه مورد مطالعه استفاده شده است. با استفاده از این داده ها که متعلق به دوره آماری 92-81 می باشند، روند نوسان سطح آب زیرزمینی و هیدروگراف تراز رسم گردید. سپس ارتباط بین عوامل مختلف جغرافیایی و نوسان سطح آب زیرزمینی بررسی شده است. در این راستا همبستگی پیرسون و مدل رگرسیون چند متغیره بین عوامل موثر در نوسان آب زیرزمینی و تراز آب زیرزمینی بدست آمد که معیارهای عملکرد (97/0=R2 و07/0=RMSE) در دوره آزمون نیز حاکی از کارایی این مدل می باشند. نتایج به دست آمده نشان دهنده افزایش روند سطح آب زیرزمینی در این دشت می باشد که جریان آب زیرزمینی از جنوب به سمت شمال و خصوصا شمال شرقی می باشد. در این میان عوامل ارتفاع، شیب، جنس زمین (تخلخل و قابلیت انتقال) با تاثیرگذاری بیشتر و نفوذ پذیری، بارش و تبخیر با تاثیرگذاری کمتر و عمق آب زیرزمینی نیز بی تاثیر در نوسان آب زیرزمینی شناسایی شده اند. با اعمال زهکشی های مداوم در اکثر نقاط دشت و تغییر سیستم آبیاری از سنتی به مکانیزه می توان از شور شدن خاک های مزروعی و نشست برخی منازل جلوگیری نمود.