تعیین سهم و شناسایی برخی از اثرات متغیرهای فیزیکی و شیمیایی خاک بر پراکنش گیاهان دارویی زیست بوم البرز مرکزی (مطالعه مورد: منطقه ملرد، سوادکوه)

امروزه یکی از زمینه های مهم در حوزه گیاهان دارویی، شناسایی نیازهای اکولوژیکی گونه های مختلف و عوامل محیطی موثر در استقرار گونه های گیاهی است. در بین عوامل محیطی مختلف، متغیرهای فیزیکی و شیمیایی خاک دارای نقش بسزایی هستند. از این رو، هدف از انجام این تحقیق بررسی اثر عوامل ادافیکی بر پراکنش گیاهان دارویی با بهره گیری از آنالیز آماری چند متغیره است. نمونه برداری تاج پوشش 22 گونه گیاهی دارویی در 200 پلات یک مترمربعی برروی 40 ترانسکت 50 متری با استفاده از روش تصادفی- سیستماتیک صورت پذیرفت. همچنین بر روی هر ترانسکت، یک نمونه خاک مرکب از عمق 0 تا 30 سانتی متر برداشت و در آزمایشگاه، 11 متغیر فیزیکی و شیمیایی خاک اندازه گیری شدند. با انجام آنالیز DCA معنی داری اثر عوامل ادافیکی در سطح یک درصد سنجیده شد و با انجام آنالیز CCA اثرات این متغیرها بر پراکنش گیاهان دارویی تعیین شد. نتایج نشان داد تمامی گونه ها، تحت تاثیر این متغیرها قرار دارند. نتایج این آنالیز نشان داد که عامل فیزیکی بافت خاک به ویژه میزان شن و رس نقش بیشتری در تشریح تغییرات پراکنش گیاهان دارویی دارند. در بین خصوصیات شیمیایی نیز اسیدیته، میزان هدایت الکتریکی، میزان کلسیم و منیزیم نقش بیشتری بر پراکنش گیاهان دارویی ایفا نمودند. در نهایت با انجام آنالیز CCA جزئی سهم مجموع خصوصیات شیمیایی خاک در تغییرات پراکنش گیاهان دارویی 1/62 درصد و سهم مجموع خصوصیات فیزیکی خاک 8/32 درصد برآورد گردید. با توجه به تغییرپذیری نسبتا کم ذاتی خصوصیات فیزیکی در برابر عملیات مدیریتی و همچنین توجیه مقدار زیاد تغییرات پراکنش گیاهان دارویی توسط پارامترهای شیمیایی به نظر می رسد اعمال مدیریت بر خصوصیات شیمیایی خاک بتواند نیل به افزایش تولید رویشگاه های گیاهان دارویی میسرتر و سهل تر بنماید.