رمزگشایی تغییرات میدان تنش با استفاده از واکاوی زمین ساخت شکننده در گستره شهربابک

در این مقاله بخشی از گستره شهربابک، در شمال باختر استان کرمان مطالعه می شود که از دید زمین شناسی بخشی از ایران مرکزی و کمربند ارومیه- دختر است. واحدهای سنگی این حوضه در دوران میوسن تحت تاثیر تنش های فشاری با روند شمال خاوری قرار گرفته اند و دگرشکلی با گسترش چین ها وگسل ها با روند شمال باختری- جنوب خاوری مشخص می شود. هدف این مقاله رمزگشایی دگرشکلی چند مرحله ای و تاریخچه تنش دیرینه در بخشی از ایران مرکزی در گستره شهربابک است و اینکه چطور ابعاد مختلف زمین شناسی با میدان های تنش در طول زمان ارتباط پیدا می کنند. از سوی دیگر نشان داده می شود که چگونه دگرشکلی های شکننده و تحلیل تنش دیرینه می تواند در تفسیر تکامل زمین ساخت پس از برخورد سودمند باشند. رمزگشایی توالی رویدادها دگرشکلی، که ساختارهای امروزه گستره مورد مطالعه را شکل داده اند؛ با استفاده از تحلیل زمین ساخت شکننده صورت می گیرد که شامل وارون سازی تنسور تنش است و از داده های لغزش گسل به دست می آید. از این رو مطالعه آماری روی رابطه میان میدان های تنش مختلف و چین خوردگی ها صورت گرفت تا از این راه، درک بهتری از تاریخ دگرشکلی فشاری حاکم بر گستره به دست آید. بازسازی سامانه ای زمین ساخت شکننده اجازه می دهد تا یک چرخش پادساعت گرد در مسیر اصلی فشارش در طول زمان مشخص شود. به طوری که دو مسیر فشاری N55E و N84E از اواخر کرتاسه تا اواخر میوسن پیش از چین خوردگی ایجاد شده و فشارش همزمان با چین خوردگی N40E در اواخر میوسن شکل گرفته است. پس از چین خوردگی، در پلیوسن مسیر فشارش به N29E تغییر وضعیت داد و در پایان در زمان پلیستوسن مسیر فشارش به N3E رسید. اگر چه این چرخش پادساعت گرد مسیر تنش فشاری، در طول زمان پیشرونده بوده است؛ تحلیل ها نشان می دهد که سه رژیم تنشی مشخص؛ پیش، همزمان و پس از چین خوردگی وجود داشته و با رویداد فشاری منطبق است. از این رو با تحلیل تنش و مشاهدات صحرایی مشخص شد که بسیاری از گسل های راستالغز راست بر نسل اول به عنوان گسل های معکوس با روند شمال باختر- جنوب خاور در بخش جنوب باختر ایران مرکزی از ناحیه شهربابک فعال شده اند. این نتایج می تواند توسط فرضیه تغییر چرخش پادساعت گرد در مسیر صفحه عربی با توجه به صفحه اوراسیا و چرخش بلوکی ایران مرکزی حمایت شود.