بررسی رابطه بین توجه و انعطاف پذیری شناختی با تعادل در بیماران ام اس عود - فروکش

بیماری ام اس یکی از شایع ترین اختلالات نورولوژیکی شناخته می شود که تاثیرات بسیار بدی بر زندگی افراد می گذارد. افراد مبتلا به این بیماری دچار آسیب های گوناگونی می شوند که از میان آن ها می توان به نقص تعادل اشاره کرد. این آسیب باعث محدودشدن مشارکت و افزایش خطر زمین افتادن و سقوط آنان می شود. در سال های اخیر به یافتن علل این نقص تعادل، توجه فراوانی شده است. از طرفی، این افراد دچار مشکلات شناختی مانند نقص توجه و انعطاف پذیری شناختی می شوند. بنابراین، هدف این مطالعه بررسی رابطه بین انعطاف پذیری شناختی و توجه انتخابی با تعادل در بیماران ام اس عود-فروکش است.
این پژوهش، مطالعه ای مقطعی موردی است. جامعه آماری در این مطالعه افراد مبتلا به اختلال ام اس است که در سال 1395 برای درمان به بیمارستان کاشانی و الزهرای اصفهان مراجعه کرده بودند. این افراد با شیوه نمونه گیری در دسترس وارد پژوهش شدند. تشخیص اختلال ام اس در این مراکز به تایید دست کم یک نورولوژیست بزرگ سال انجام شد و درنهایت، 40 فرد مبتلا به ام اس به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. از همه خانواده ها و بیماران ام اس برای شرکت در مطالعه، فرم رضایت نامه کتبی گرفته شد. همه مشخصات آزمودنی ها در مطالعه به صورت محرمانه نگهداری شد. آزمودنی ها در طول اجرای مطالعه در صورت انصراف، اجازه خروج از مطالعه را داشتند. معیارهای ورود عبارت بودند از: رضایت آزمودنی ها برای شرکت در طرح، ابتلای افراد به نوع عود-فروکش ام اس به تشخیص پزشک، محدوده سنی بین 20 تا 40 سال برای افراد ارجاع داده شده به بیمارستان های الزهرا و کاشانی اصفهان، داشتن حداقل دو حمله در 24 ماهه گذشته، نمره کمتر از 5/5 در مقیاس وضعیت وسعت ناتوانی، ابتلا به نوع متوسط ام اس از لحاظ شدت ناتوانی و علائم بیماری، داشتن بصیرت کافی و توانایی لازم برای همکاری در مطالعه از طریق آزمون کوتاه وضعیت ذهنی. معیارهای خروج از مطالعه عبارت بودند از: رضایت نداشتن مراجعان در خصوص ادامه روند مطالعه، حضور و مشارکت در تحقیقات مشابه در سه ماه گذشته که به صورت مداخله ای روی کارکردهای اجرایی انجام شده اند، نقص بینایی و شنوایی، بازگشت بیماری و تغییر میزان ناتوانی از حالت ناتوانی متوسط به ناتوانی شدید و وجود هرگونه اختلال همبود مانند تشنج. سپس افراد مبتلا به ام اس مقیاس وضعیت وسعت ناتوانی، استروپ رنگ واژه، آزمون طبقه بندی کارت های ویسکانسین و پرسش نامه تعادلی برگ را تکمیل کردند. نتایج آزمون های کارکرد اجرایی و تعادل با نسخه 20 نرم افزار SPSS تجزیه وتحلیل شدند. برای تجزیه وتحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون هم زمان استفاده شد.
نتایج این مطالعه نشان داد بین توجه انتخابی و تعادل بیماران ام اس رابطه معناداری وجود دارد (P<0/05)، اما بین انعطاف پذیری شناختی و تعادل، رابطه معناداری وجود ندارد (P<0/05). همچنین توجه انتخابی، قابلیت پیش بینی تعادل را دارد (P<0/05، P<0/01).
با توجه به نتایج این مطالعه مبنی بر وجود رابطه معنادار بین توجه انتخابی و تعادل در مبتلایان به بیماری ام اس، به نظر می رسد با طراحی مداخلات درمانی مناسب برای ترمیم توجه انتخابی، بتوان از شدت مشکلات حرکتی مانند نبود تعادل در این بیماران کاست. شاید یکی از دلایل این ارتباط را بتوان در سیستم مغزی یافت که مدارهای مربوط به مقوله توجه در تعامل با سیستم های تعادلی هستند و هرگونه نقص در توجه انتخابی منجر به افت تعادل می شود. بیماران ام اس به علت وجود پلاک های مغزی و دوره های عود و فروکش به صورت مداوم دچار افت تعادل می شوند که در این افراد علاوه بر توانبخشی سیستم تعادلی، حتما باید سیستم شناختی مانند توجه نیز درمان شود.