بررسی ارتباط جنسیت با وضعیت تکاملی کودکان

بعد از عفونت ها و تروما، بروز اختلالات تکاملی و رفتاری، شایع ترین مشکل در طب کودکان است. این موضوع می تواند تحت تاثیر عوامل متعددی قرار بگیرد. طیف وسیعی از علل در بروز مشکلات تکاملی و رفتاری نقش دارند. مشکلات تکاملی تاثیر زیادی بر سلامت کودکان و جامعه در مقیاس وسیع تر می گذارد. به علت ضرورت پیگیری های بیشتر و متفاوت در کودکان با اختلالات تکاملی در سال های اولیه عمر، تعیین عوامل موثر در بروز اختلالات تکاملی در هر جامعه ای اهمیت دارد. با توجه به اهمیت موضوع، این مطالعه با هدف بررسی ارتباط جنسیت با وضعیت تکاملی کودکان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی قزوین انجام گرفت.
این پژوهش با طراحی توصیفی، روی 250 کودک 12 ماهه مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی قزوین در سال 1390 انجام شد. نمونه گیری به صورت چندمرحله ای انجام شد. ابزار گردآوری داده ها شامل فرم اطلاعاتی و پرسش نامه های سنین و مراحل، برای سنجش وضعیت تکاملی بود. پس از آنکه رضایت والدین کسب شد، وضعیت تکاملی کودکان در پنج حیطه، یعنی حیطه برقراری ارتباط، حرکات درشت، حرکات ظریف ، حل مسئله و شخصی اجتماعی اندازه گیری شد. پرسش نامه سنین و مراحل، شامل 19 پرسش نامه در سنین 4 تا 60 ماهگی با هدف جدا کردن کودکان نیازمند بررسی های بیشتر تکاملی از کودکان سالم است. تکمیل پرسش نامه 10 تا 15 دقیقه و امتیازدهی آن حدود یک دقیقه وقت می گیرد. اعتبار و پایایی این پرسش نامه در مطالعات قبلی گزارش شده است. داده ها با استفاده از نسخه 18 نرم افزار SPSS تجزیه وتحلیل شد. در این مطالعه، تجزیه وتحلیل آماری با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی انجام شد. مدل رگرسیون لجستیک نیز برای تعیین ارتباط بین جنسیت و وضعیت تکاملی استفاده شد. سطح معناداری آماری کمتر از 05/0 در نظر گرفته شد.
میزان شیوع تاخیر تکاملی در کودکان، 22/4 درصد (فاصله اطمینان 95 درصد: 17 تا 28) بود. بیشترین میزان در حیطه برقراری ارتباط 8 درصد (فاصله اطمینان 95درصد: 5 تا 11) و کمترین میزان در حیطه توان حل مسئله 2 درصد (فاصله اطمینان 95درصد: 0 تا 4) به دست آمد. 39 نفر در گروه تاخیر تکاملی (6/69 درصد ) و 102 نفر در گروه تکامل طبیعی (52/6 درصد )پسر بودند. برای بررسی تفاوت وضعیت تکاملی بین گروه ها از آزمون خی دو استفاده شد که تفاوت معناداری را بین دو گروه نشان داد؛ به گونه ای که اختلال تکاملی در پسران به طور معناداری بیشتر نشان داده شد (P=0/02). با وارد کردن متغیر مطالعه شده در مدل رگرسیون لجستیک، متغیر جنسیت پسر (P=0/055 و 0/52=OR) ارتباط معناداری با وضعیت تکاملی کودکان داشت. احتمال بروز اختلال تکاملی در کودکان مشکوک به این نوع اختلال در مقایسه با کودکان با تکامل طبیعی، در پسران 0/52 برابر بیشتر از دختران بود. بقیه متغیرها (سن و تحصیلات و شغل مادر و پدر، سابقه قبلی سقط، نوع زایمان، رتبه تولد، فاصله گذاری بین تولدها، اندازه دور سر کودک در بدو تولد و 12 ماهگی و وزن کودک در 12 ماهگی) با وضعیت تکاملی ارتباطی نشان ندادند.
علت اصلی ناتوانایی های تکاملی، ناشناخته است. به نظر می رسد یکی از دلایل تاخیر تکاملی، جنسیت باشد. جنس مذکر عاملی است که در این مطالعه با تاخیر تکاملی رابطه داشت. با توجه به شیوع تاخیر تکاملی و تاثیر آن بر جامعه، ضروری است که متخصصان سلامت، همراه با خانواده و جامعه بر تکامل کودکان نظارت کنند. شناسایی کودکان در معرض خطر در اسرع وقت برای تشخیص و مداخله زودتر و کاهش مشکلات در آینده مهم است.