کاربرد تحلیل ریسک لرزه ای در مدیریت بحران ناحیه ای با استفاده از سیستم های اطلاعات جغرافیایی (نمونه موردی: شهرستان آباده)

زمین لرزه ها یکی از مهم ترین مخاطرات طبیعی می باشند که تاثیرات زیادی بر فعالیت انسان ها در پهنه های جغرافیایی دارند. برای مدیریت خطر زلزله، شناخت پهنه های آسیب پذیر، یکی از مهم ترین اقدامات می باشد. در مطالعات صورت گرفته در ایران، به خصوص در سطح منطقه ای، تحلیل های صورت گرفته، بیشتر متمرکز بر خطر لرزه ای بوده و تحلیل ریسک لرزه ای کمتر مورد توجه میباشد. در تحلیل ریسک لرزه ای هدف اصلی، شناخت میزان اثر گذاری خطر زمین لرزه بر انسان و فعالیت های انسانی است. در این مطالعه نیز هدف اصلی ارائه روشی مناسب و کارا برای تحلیل ریسک لرزه ای در سطوح فرا شهری (منطقه) با استفاده از سیستم های اطلاعات جغرافیایی (GIS) می باشد.
روش مورد استفاده در این تحقیق، روش توصیفی-تحلیلی می باشد. به همین منظور پس از شناسایی منابع لرزه ای با استفاده از منابعی مثل نقشه های زمین شناسی، تصاویر ماهواره ای و غیره، اقدام به تحلیل خطر لرزه ای در سطح محدوده مورد مطالعه گردید، این کار، با استفاده از از روش تعینی انجام شد. در مرحله دوم، پس از شناسایی پهنه های آسیب پذیر در مقابل زمین لرزه، همپوشانی لایه خطر با لایه های سکونت گاه ها، میزان جمعیت و همچنین پیشنهادات طرح های منطقه ای در زمینه بارگذاری جمعیت و فعالیت صورت گرفت و در مرحله آخر، تحلیل ریسک لرزه ای انجام پذیرفت.
یافته های تحقیق را در دو بخش مجزا می توان مورد بررسی قرار داد. در بخش اول تحلیل ریسک لرزه ای منطقه مورد مطالعه، از جنبه سکونت گاه ها و جمعیت موجود در آن ها می باشد که یافته های تحقیق در این بخش، نشانگر این می باشد که هم از نظر تعداد سکونت گاه ها و هم از نظر جمعیت، میزان آسیب پذیری در حد متوسط می باشد. در بخش دوم، تحلیل ریسک لرزه ای از جنبه پیشنهادات طرح منطقه ای (بار گذاری جمعیت و فعالیت) مد نظر قرار گرفته که یافته ها نشانگر این امر می باشد که پیشنهاد بار گذاری جمعیت و فعالیت ها بدون توجه به خطر لرزه پذیری منطقه، صورت پذیرفته است.
نتایج تحقیق، بیانگر این است در منطقه مورد مطالعه علی رغم توزیع جمعیت و سکونت گاه ها در محدوده خطرمتوسط، به دلیل پایین بودن مقاومت واحدهای مسکونی، سیاست های به سازی و مقاوم سازی، باید در اولویت قرار گیرد. در ضمن پیشنهادات طرح منطقه ای از نظر تحلیل ریسک لرزه ای مناسب نبوده و نیاز به بازیینی دارد. این مطالعه نشانگر قابلیت و توانایی بالای GIS در تحلیل خطر ریسک لرزه ای در سطوح فضایی فراتر از شهر است که می تواند به عنوان یک ابزار کارا در مباحث مربوط به برنامه ریزی منطقه ای و طرح های آمایشی در ایران، که یکی از کشورهای آسیب پذیر در این زمینه می باشد، مورد استفاده قرار گیرد.