چیستی علم ربایی در اخلاق پژوهش

یکی از موضوعات مهم در اخلاق پژوهش «علم ربایی» یا سرقت علمی است. هدف این مقاله تبیین ماهیت و چیستی علم ربایی و بیان انواع و اشکال مختلف آن است. علم ربایی نسبت دادن اثر دیگری به خود یا بکار بردن آثار دیگران بدون ارجاع مناسب است. آنچه ربوده می شود ممکن است کلمات، ایده ها، روش و معانی باشد. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی با بررسی منابع موجود در این زمینه تلاش کرده است ضمن تعریف روشنی از علم ربایی و بیان اجزاء ماهوی آن، انواع علم ربایی و صورت های مختلف آن را تبیین کند.
جزء اصلی یا به تعبیر دقیق تر تمام ماهیت علم ربایی به خود نسبت دادن اثر دیگری است. قصد عمد و آگاهی از علم ربایی در تحقق ماهیت آن شرط نیست. همچنین، آگاهی و رضایت صاحب اثر در بکاربردن بردن اثر او مانع تحقق علم ربایی نیست. علم ربایی انواع مختلفی دارد که برخی از آنها عمدی و آگاهانه و برخی تصادفی و ناآگاهانه است. سرقت کل یا بخشی از یک اثر بدون هیچ گونه ارجاعی به مولف اصلی از انواع آشکار علم ربایی و سرقت ایده ها، کلمات و اصطلاحات خاص، سرقت جملات و پاراگراف ها، سرقت روش، نقل قول نامناسب، پاورقی فراموش شده، ذکر گزینشی منابع و علم ربایی از منابع دست دوم از انواع رایج غیرآشکار آن است. این مقاله به پژوهشگران کمک می کند با شناخت انواع علم ربایی از ارتکاب انواع غیر عمدی و ناآگاهانه علم ربایی اجتناب کنند