تحلیل رمان «اللص والکلاب» اثر نجیب محفوظ با الگوی ساختاری کلود برمون

شیوه روایتی رمان «اللص والکلاب» اثر نجیب محفوظ، به گونه ای است که می توان آن را با الگوی ساختاری کلود برمون، زبان شناس و روایت شناس ساختارگرای فرانسوی ارزیابی نمود. برمون پیشنهاد کرد به جای آن که کارکرد در معنای مورد نظر پراپ را به عنوان کوچک ترین واحد روایت در نظر بگیریم، توالی منطقی چند کارکرد را به عنوان واحد اساسی مد نظر قرار دهیم؛ به این ترتیب، امکان ارزیابی داستان هایی را که در الگوهای ساختاری پراپ نتیجه ی مطلوب نمی دهند، میسر نمود. پژوهش حاضر با روشی توصیفی- تحلیلی، نشان می دهد که بسیاری از شگردهای داستان پردازی نجیب محفوظ در رمان مذکور، بر اساس الگوی ساختاری کلود برمون قابل تطبیق است؛ زیرا رمان مذکور به دلیل برخی ویژگی های خاص روایی و ساختاری، از جمله ناکامی شخصیت اصلی یعنی «سعید مهران» در پایان داستان، در قالب الگوهای دیگر به ابهاماتی برمی خورد که در قالب الگویی ساختاری برمون، حل شده و بلکه حوادث آن معنادار و قابل توجیه هم می شوند؛ چرا که از نقاط قوت نظریه ی برمون، انشعاب دوگانه ی کارکردهاست که امکان انتخاب قهرمان در هر کارکرد را در نظر گرفته است؛ لذا احتمال شکست یا پیروزی برای او وجود دارد و به این وسیله، تحلیل داستان هایی از این دست را فراهم می نماید. این رمان، سه کارکرد: امکان (استعداد)، فرآیند و پیامد را در خود دارد. روایت آن دارای توالی های مرتبط و معناداری است و انواع توالی های ساده- مرکب و زنجیره ای- انضمامی- پیوندی از آن قابل استخراج هستند که این مساله، حاکی از ذوق سرشار و توان آفرینندگی نویسنده آن است.