تاثیر مدرنیسم بر ساختار کالبدی - فضایی شهر ایرانی - اسلامی (مطالعه موردی: شهر کاشان)

یکی از پدیده های فرهنگی و انسانی پدیده شهر و شهرنشینی است که ماهیت و اندیشه نظام حاکم تا حدود زیادی به سبب آن به نمایش گذاشته می شود. شهر اسلامی نیز بازتابی از اندیشه های متعالی دین مبین اسلام در تمامی جوانب است. تا قبل از شهرسازی معاصر، نحوه شکل گیری اصول طراحی شهر کاشان عمدتا مبتنی بر ارزش های سنتی و رویکردهای فرهنگی - اسلامی بود. بنابراین در ساختار کالبدی این شهر فضاها به گونه ای استقرار یافته بود که هیچ یک از نیازها و موقعیت ها نقش اخلاقی و معنوی را خدشه دار نمی ساخت و روابط بنیادی در شهر به گونه ای بود که انسانیت و معنویت را در میان ساکنان آن به وجود می آورد. با ورود مدرنیسم به جهان اسلام در یک سده اخیر شهر کاشان نیز در کارکرد، ساختار کالبد و سازمان فضایی با دگرگونی های عظیمی مواجه شد؛ به طوری که در ساختار جدید، با احداث خیابان های سراسری، نظام محله ای شهر به کلی دستخوش تغییر گردید. لذا این پژوهش بر آن است ضمن تحلیل ویژگی های شهرسازی دوره اسلامی با شهرسازی مدرن با رویکرد مقایسه ای به این سوال پاسخ دهد که مهم ترین مولفه های مدرنیسم که ساختار کالبدی- فضایی شهر کاشان را از مسیر اصیل اولیه دگرگون ساختند، کدامند؟ روش پژوهش براساس مطالعات کتابخانه ای و میدانی و به شیوه توصیفی - تحلیلی است. نتایج پژوهش نشان می دهد، شهر تاریخی کاشان تا قبل از شهرسازی معاصر از سازمان فضایی خاص و استخوان بندی اندام وار منحصر به فرد برخوردار بود و بر اساس الگوی مشخصی توسعه یافت. اما تحت تاثیر مولفه های مدرنیسم هم چون تقلید از ساخت و ساز های غربی، سعی در تشابه با بیگانه و ساختار پراکنده و چند هسته ای، ساخت منسجم و متمرکز شهر تاریخی جای خود را به ساختار غیر متمرکز و چند هسته ای معاصر داده است.