ترجمه دانش و بررسی اثربخشی آن در علوم پزشکی

هدف ترجمه دانش، که در ایران و سایر کشورها با عناوین متعددی شناخته می شود، انتقال دانش علمی به عرصه عمل است. در پژوهش های پزشکی و مراقبت های سلامت، ترجمه دانش عبارت است از نیازسنجی، تولید دانش موثر، توجه به انواع مخاطبان، سنتز و ارزیابی دانش و نظارت بر استفاده مداوم. هدف پژوهش حاضر معرفی و بررسی اثربخشی ترجمه دانش در حوزه علوم پزشکی است.
روش پژوهش: برای معرفی ابعاد ترجمه دانش، از منابع مستند موجود و نظرات تنی چند از پژوهشگران بین المللی این حوزه استفاده شد. برای بررسی اثربخشی، علاوه بر استفاده از نظر متخصصان، از یکی از روش های سنتز دانش با عنوان مرور دامنه ای استفاده شد. با استفاده از جستجوی کلیدواژه ای، پژوهش های مرتبط در چند پایگاه اطلاعاتی برخط بازیابی و از بین 316 مطالعه مرتبط منتشر شده به زبان انگلیسی در 10 سال اخیر (2008 تا 2017)، 22 مطالعه وارد پژوهش شدند. فرایند انتخاب منابع نهایی بر اساس توصیه ها و الگوریتم PRISMA صورت گرفت. یافته ها بر اساس الگوی C+M=O یعنی: زمینه، سازوکار و پیامد بررسی شد.
ابتدا برخی ابعاد ترجمه دانش از جمله زمینه ها، عناوین موازی، سنتز دانش، هرم دانش، و مسئله استفاده از الگوهای ترجمه دانش در غیر از علوم پزشکی بررسی شد. در مرحله بعد، مرور دامنه ای مطالعات منتخب نشان داد که ترجمه دانش در اکثر موضوع های بررسی شده اثربخش بوده به نحوی که از 22 مطالعه بررسی شده تنها 3 پژوهش اثربخشی آن را تایید نکردند. آموزش عمده ترین مداخله به کارگرفته شده برای بررسی اثربخشی ترجمه دانش بود.
ترجمه دانش در برخی کشورهای غربی نظیر کانادا و امریکا و اخیرا در ایران با استقبال مواجه شده است. اگرچه ادعا می شود که در زمینه ترجمه دانش سرمایه گذاری لازم انجام نشده، بجز حوزه سیاست گذاری، اثربخشی آن بر متخصصان و عامه مردم مثبت ارزیابی می شود. با وجود این، تردیدهایی هست مبنی بر اینکه احتمالا ترجمه دانش پارادایم جدیدی نیست و تنها بازگویی راهبردهای مرسوم در تولید و استفاده از دانش علمی است.