تجربه زیسته تک فرزندان از تک فرزندی: مطالعه دختران بالای 18 سال

آمارها حاکی از کاهش میزان باروری به زیر سطح جایگزینی است. به‏‏موازات این روند کاهنده، شاهد افزایش نسبت خانواده های تک‏فرزند هستیم. این تغییر در ساختار خانواده و کاهش تعداد فرزند، تغییر در روابط درونی خانواده و شیوه زندگی تک‏فرزند را به همراه دارد که ‏به منزله پدیده ای اجتماعی باید دقیقا مطالعه شود. مطالعات موجود بیشتر بر تبیین‏های کمی تغییر رفتار باروری تمرکز کرده و معنای این رفتار‏ها کمتر شناخته‏ شده است. همچنین، معدود مطالعاتی که درباره تک‏فرزندی انجام شده پیش فرض های «چرایی» دارد؛ بسیار مهم است که «ماهیت» تک‏فرزندی شناسایی شود. این پژوهش با اتخاذ رویکرد پدیدارشناسی به توصیف تجربه زیسته تک‏فرزندان ساکن شهر تهران می‏پردازد. داده ها از طریق مصاحبه عمیق با بیست تک‏فرزند دختر بالای 18 سال با نمونه‏گیری هدفمند جمع آوری و با استفاده از تکنیک شش مرحله‏ای اسمیت تحلیل شد. از تحلیل داده ها دوازده مضمون استخراج شد. این تم‏ها عبارت اند از: حکمرانی در خانواده، در حسرت موقعیت دیگری، توقعات افراطی، تنهایی: فقط خودتی و خودت، نیاز به حمایت خانوادگی، در جست وجوی جبران، پیوند اعتباری، ضعف در روابط احساسی، نگرانی های مخرب، برخورد تربیتی والدین، تعدیل خود و مواجهه با باورهای کلیشه‏ای. یافته های این مطالعه توانست تصویری روشن از تجربه تک‏فرزندی ارائه دهد. در یک نتیجه گیری کلی، تجربه زیسته کنش گران نشان می‏دهد که تک‏فرزندها معمولا به لحاظ مهارت های زندگی و توانمندی های فردی، متفاوت اند و این تفاوت اغلب خود را به صورت افراط یا تفریط نشان می‏دهد. البته باید توجه داشت که تک فرزندها به دلیل فقدان تضاد منافع معمولا از امکانات و رفاه بیشتری برخوردارند که این خود سبب ظهور برخی مضمون‏های اختصاصی پیش‏گفته می‏شود.