کنش دموکراتیک جنبش های اسلامی در ترکیه با تاکید بر طریقت های عرفانی

تقابل و تعامل دین و دولت در ترکیه، برآیندهای خاص جامعه شناختی داشته که ازیک سو مدلول پدیده های سیاسی در گذشته و ازدیگرسو، دلیل مناسبات سیاسی – اجتماعی در آینده بوده است. ترکیه اگرچه چندبار کودتای نظامی را تجربه کرد، به نظرمی رسد که نسبت به دیگر کشورهای اسلامی خاورمیانه، دموکراسی ای کارآمد تر و جاافتاده تر داشته باشد؛ دموکراسی در این کشور (اگر نگوییم نهادینه شده است) در حال نهادینه شدن است. سنت دموکراتیک در این کشور با دیگر کشورهای اسلامی خاورمیانه (به جز ایران) قابل قیاس نیست.
این پژوهش درپی پاسخ گویی به این پرسش است که «چرا جریان ها و جنبش های اسلامی در ترکیه به کنش های خشونت بار رونیاورده اند یا به مانند دیگر کشورهای منطقه، ترکیه، دستخوش تحولات خشونت بار از این سنخ نبوده است؟ به عبارت دیگر چرا برای جنبش های اسلامی در ترکیه، مبارزه در رژیم، نسبت به مبارزه با رژیم اولویت داشته است؟»؛ نگارندگان بر این باور هسنند که برای پاسخ گویی به پرسش بالا می توان از دو دسته عوامل «زیربنایی و روبنایی» نام برد: درباره عوامل زیربنایی، می توان به فرهنگ سیاسی مردم ترکیه به عنوان عامل تعیین کننده نوع مشارکت سیاسی، طریقت های عرفانی و تاثیر آنها بر انسان شناسی و خداشناسی شهروندان ترکیه و همچنین غیرسیاسی بودن این طریقت ها، اشاره کرد؛ ازجمله عوامل روبنایی نیز می توان، توان بالای رژیم سکولار در سرکوب مخالفان مسلح، ایجاد نظام چندحزبی، انتخابات آزاد و رشد اقتصادی را برشمرد