معناشناسی تاویل در عرفان ابن عربی (باتوجه به مناسبت های انسان شناسانه آن)

هدف این پژوهش برجسته کردن مناسبت های انسان شناسی در حوزه معناشناسی تاویل است. برای این منظور، نگارنده ابتدا معناشناسی تاویل را بررسی می کند و افزون بر اشاره به دو معنای عام و خاص تعبیر، از ارتباط معنایی تاویل و تعبیر و تفسیر سخن می گوید. شرح نگاه مثبت و منفی ابن عربی به تاویل و تبیین ویژگی های فردی لازم برای تاویل، از بحث های دیگر این پژوهش است. تاویل در باور ابن عربی کلیدواژه ای هستی شناسانه است. باتوجه به مبانی او، درباره تناظر تاویل در سه کتاب تکوین و تدوین و نفس می توان سخن گفت. هر سه کتاب، تجلی حضرت حق است و حق، تاویل و حقیقت هر سه ظهور است. ایمان و تقوی و عمل به شریعت همچنین بصیرت و فراست الهی و آزادگی، از ویژگی های اصلی تاویل کننده است. علم صاحبان تاویل از نوع حق الیقین است و این خود نشان دهنده آن است که تاویل، علمی نظری و اکتسابی نیست؛ بلکه مبحثی از باب حضور و یافتن است. تاکید این عارف بزرگ بر به دست آوردن ویژگی هایی وجودی برای تاویل کننده، از نگاه انسان شناسانه او به تاویل خبر می دهد. نگارنده در هر دو رویکرد ایجابی و سلبی ابن عربی به تاویل، حکمت عملی و توجه به عمل را چیره می بیند.