واکاوی نقش مشارکت های مردمی در کیفیت اجرای طرح های هادی روستایی (مطالعه موردی: منطقه مرزی سیستان)

نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (دارای رتبه معتبر)
چکیده:
مقدمهطرح های هادی روستاها از جمله طرح های عمران روستایی است که می تواند نقش بنیادی و زیربنایی در توسعه همه جانبه مناطق روستایی کشور داشته باشد و بر اساس پتانسیل ها و قابلیت های خود، زمینه ساز بهبود تسهیلات عمومی و رفاهی و ارتقاء کیفیت زندگی روستاییان گردد. با توجه به اهمیت طرح های هادی روستایی و اثرات چندگانه آنها در ابعاد مختلف زندگی روستاییان، تحقیقات متعددی پیرامون بررسی و ارزیابی اثرات اجرای طرح های هادی بر زندگی روستاییان صورت گرفته است. در صورتی که با توجه به پیشینه تحقیق، در ارتباط با نقش مشارکت روستاییان در کیفیت اجرای طرح های هادی روستایی پژوهش قابل توجهی صورت نگرفته است. با این دیدگاه، پژوهش حاضر با هدف بررسی کیفیت اجرای طرح های هادی، سطح مشارکت روستاییان در اجرای طرح های هادی و نهایتا تحلیل نقش و کارکرد مشارکت های مردمی در کیفیت اجرای این طرح ها در روستاهای منطقه مرزی سیستان انجام گردیده است.
مبانی نظریبا توجه به تنوع روستاها و شرایط متفاوت جغرافیایی و اجتماعی و اقتصادی آنها، میزان موفقیت اجرای طرح های هادی در بین روستاها متفاوت می باشد و از جمله اقدامات مهمی که در این زمینه می تواند به تقویت و پایداری آثار اینگونه طرح ها کمک شایانی کند، سنجش سطح کیفیت اجرای آنهاست. در واقع انجام این کار، منجر به آگاهی از دیدگاه ها و عقاید کارشناسان، شناسایی نقاط ضعف و قوت طرح ها و برنامه های توسعه ای خواهد شد.
از طرف دیگر، اجرای طرح های هادی روستا در بافت فیزیکی آن به طور مستقیم با زندگی روستاییان ارتباط دارد و زمانی می توانند اثرات مفید خود را نمایان کنند که انجام این گونه طرح ها با همکاری و مشارکت روستاییان همراه باشد. بنابراین همراهی اهالی روستا و مشارکت آنها در فرآیند اجرای طرح از اهمیت بالایی برخوردار است.
روش تحقیقاین تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه خانوارهای ساکن در 56 روستای واقع در منطقه سیستان است که اجرای طرح هادی در آنها اتمام یافته است. برای تعیین حجم نمونه خانوار، ابتدا با توجه به تعداد روستاها و استفاده از فرمول کوکران و فرمول اصلاحی، 30 روستا به عنوان روستای نمونه تعیین گردید. سپس با توجه به تعداد خانوارهای ساکن در روستاها و استفاده از فرمول کوکران، تعداد 371 سرپرست خانوار به عنوان حجم نمونه خانوار تعیین گردید. برای تحقق اهداف مورد نظر، ضمن مطالعات اسنادی، طیف گسترده ای از شاخص ها در ابعاد مسکن، شبکه معابر و کاربری اراضی تعیین و در چارچوب مطالعات میدانی (تکمیل پرسشنامه های خانوار، خبرگان محلی، کارشناسان بنیاد مسکن و فرم های مشاهدات میدانی) مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل اطلاعات، از طریق مدل تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و تحلیل های آماری و فضایی نیز با استفاده از نرم-افزارهای Expert Choice، SPSS وArcGIS صورت گرفته است. در تحلیل های آماری، از آزمون های تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون همبستگی پیرسون استفاده شده است.
یافته های تحقیقنتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که 23 درصد از روستاهای مورد مطالعه از نظر کیفیت اجرای طرح هادی در سطح مناسب و 40 درصد از آنها در سطح نسبتا مناسب می باشند. نتایج دیگر تحقیق نشان دهنده آن است که بیشترین تاثیرگذاری طرح های هادی در بعد مسکن و بازگشایی یا نوسازی شبکه معابر روستایی بوده است. نتیجه بررسی سطح مشارکت مردمی در روستاهای مورد مطالعه موید آن است که سطح مشارکت در 33 درصد از روستاها بیشتر از سطح متوسط، در 27 درصد از روستاها در سطح متوسط و در سایر روستاها نیز پایین تر از سطح متوسط می باشد. همچنین برای بررسی رابطه بین میزان مشارکت در روستاها و سطح کیفیت اجرای طرح های هادی در آنها، از آزمون همبستگی پیرسون استفاده گردیده است که با عنایت به مقدار ضریب همبستگی پیرسون (529/0) و سطح خطای کمتر از 5 درصد، ارتباط معنادار با سطح اعتماد 95 درصد بین این دو متغیر برقرار می باشد.
چگونگی پراکنش روستاها از نظر سطح مشارکت مردمی در اجرای طرح های هادی روستایی گویای آن است که روستاهای دارای سطح مشارکت زیاد تا خیلی زیاد عمدتا در نوار مرزی سیستان واقع شده اند. با توجه به یافته های پژوهش، در بروز چنین مشارکت قوی در روستاهای مرزی برای اجرای طرح های هادی عواملی نظیر درآمدهای حاصل از مبادلات مرزی و توجه خاص دستگاه های اجرایی به روستاهای مرزی در اجرای هرچه بهتر طرح های هادی نقش بسزایی داشته است. بعلاوه ساکنان روستاهای مرزی بخشی از درآمدهای حاصل از مبادلات مرزی خود را برای اجرای پروژهای عمرانی صرف نموده اند تا علاوه بر اینکه در اجرای طرح هادی مشارکت فعال داشته باشند، برای ایجاد محیط بهتر و بهبود کیفیت زندگی شان کوشا باشند.
نتیجه گیریبر اساس نتایج تحقیق، بهترین الگوی مدیریتی که می تواند طرح را در رسیدن به اهداف تعیین شده یاری کند، مدیریتی مشارکتی (دولتی – مردمی) می باشد. این نوع مدیریت علاوه بر این که در ابعاد مختلف از بار وظایف سنگین بنیاد مسکن انقلاب اسلامی به عنوان متولی اصلی تهیه، تصویب و اجرای طرح هادی می کاهد، به واسطه نقش بسیار تاثیرگذار روستاییان می تواند میزان موفقیت طرح را تا حدود زیادی ارتقاء دهد که نهایتا افزایش رضایتمندی ساکنین از نتایج طرح را در پی خواهد داشت. با توجه به تاثیر مشارکت در کیفیت اجرای طرح های هادی پیشنهاد می گردد که قبل از اجرای طرح هادی در این روستاها، وضعیت مشارکت روستاییان و راهکارهای لازم جهت توسعه مشارکت مردمی در اجرای طرح هادی، توسط بنیاد مسکن بررسی و اقدامات متناسب انجام گردد. همچنین با توجه به نقش موثر دهیاری ها و شورای اسلامی روستاها بر تقویت مشارکت روستاییان در اجرای طرح های هادی، پیشنهاد می گردد که نقش دهیاران و شورای اسلامی روستاها در اجرا و نظارت طرح های هادی تقویت گردد. این امر علاوه بر اینکه موجب خواهد شد که روستاییان بر مشارکت فعال تشویق گردند، از هرگونه اختلاس و تخلفات مشابه دیگر پیشگیری خواهد نمود.
زبان:
انگلیسی
صفحات:
127 تا 143
لینک کوتاه:
magiran.com/p1784705 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!