تغییرپذیری معادلات سنجه رسوب در طول برخی رودخانه های استان های کرمانشاه، کردستان، زنجان و گیلان

بررسی ظرفیت حمل رسوب و فرایند انتقال رسوب در هیدرولیک رودخانه‏ ها و ریخت‏ شناسی آن، اهمیت ویژه‏ای دارد. با توجه به اینکه مطالعه تغییرات ضرایب اصلاحی در روش ‏های مختلف برآورد رسوب می‏تواند مفید باشد، بنابراین پژوهش حاضر به منظور مقایسه تغییرات مقادیر ضرایب اصلاحی از بالادست به پایین‏دست رودخانه های قره ‏سو (کرمانشاه)، نگل و سروآباد (کردستان) و قزل‏اوزن (کردستان، زنجان و گیلان) با استفاده از روش ‏های هیدرولوژیکی LQMLE، Smearing، 1CF، 2CF، معمولی و FAO انجام شده است. نتایج نشان داد از بالادست به پایین‏ دست رودخانه، با کاهش ضریب معادله، فرسایش‏ پذیری در حوضه بالادست ایستگاه‏ ها کاهش و با افزایش توان معادله، انتقال رسوب افزایش یافت. کاهش و افزایش ضریب و توان معادلات در جهت پایین‏ دست مقاطع مختلف رودخانه می‏تواند به‏ دلیل اضافه شدن مناطق با شیب کمتر به حوضه بالادست است. در ایستگاه ‏های مطالعه شده، روش‏ های هیدرولوژیکی استفاده شده (به‏ جز روش FAO) مقدار رسوب را کمتر از مقدار رسوب مشاهده ‏ای تخمین زدند. همچنین، مقایسه مقادیر رسوب مشاهده‏ ای و برآوردی نشان داد ایستگاه‏ های پایین ‏دست حوضه اختلاف رسوب برآورد کمتری نسبت به ایستگاه ‏های بالادست داشت. مقایسه روش‏ های استفاده شده نشان داد در ایستگاه یساول روش FAO با خطای نسبی، کارایی مدل و شاخص توافق به ‏ترتیب 4/31، 0/454 و 0/750، ایستگاه قره‏ گونی روش LQMLE با خطای نسبی و کارایی مدل و شاخص توافق به‏ترتیب 68/17-، 0/285 و 0/526، در ایستگاه پل‏دختر نیز روش LQMLE با خطای نسبی و کارایی مدل و شاخص توافق به‏ترتیب 53/41-، 0/377 و 0/647 و نیز روش LQMLE برای ایستگاه هیدرومتری استور به ‏ترتیب با خطای نسبی و کارایی مدل و شاخص توافق، 25/53-، 0/680 و 0/874 مناسب‏ ترین روش تخمین رسوب ارزیابی شدند. در ایستگاه ‏های هیدرومتری دوآب ‏مرگ، پل ‏کهنه و قورباغستان به ‏ترتیب روش ‏های LQMLE، 2CF و LQMLE مناسب ‏ترین روش ارزیابی تخمین رسوب بودند. در ایستگاه ‏های هیدرومتری شویشه و کوماسی نیز روش FAO بهترین روش ارزیابی تخمین رسوب بود.