روشی جدید برای شناسایی و تعیین مناطق در معرض خطر فرونشست (مطالعه موردی: آبخوان دشت سلماس)

فرونشست زمین پدیده‏ای به وجودآمده از عوامل هیدرولوژیکی، هیدروژئولوژیکی و ژئوتکنیکی است که در بیشتر دشت‏ های ایران مشهود است. در این پژوهش، چارچوبی جامع (GARDLIF) برای شناسایی مناطق فرونشست احتمالی در یک آبخوان معرفی شده است. برای ارزیابی روش ارائه شده، آبخوان دشت سلماس انتخاب شد که با بحران فرونشست زمین مواجه است. پس از تهیه لایه ‏های رستری پارامترهای GARDLIF و رتبه بندی آنها، مدل سازی آسیب‏ پذیری فرونشست در آبخوان دشت سلماس انجام شد و نقشه آسیب ‏پذیری فرونشست به دست آمد. نتایج به دست آمده از مدل سازی کارایی زیاد روش جدید پیشنهادی را در پتانسیل‏ یابی مناطق مختلف از نظر وقوع فرونشست زمین نشان می‏دهد. براساس نتایج به دست آمده بیشترین امکان وقوع فرونشست مربوط به مناطق اطراف قره قشلاق (شمال ‏شرق دشت سلماس) است که با نتایج مطالعات قبلی انجام شده مطابقت دارد. برای بررسی میزان تاثیرپذیری هریک از پارامترهای مدل GARDLIF، تحلیل حساسیت حذف نقشه اجرا شد. بیشترین تغییر در شاخص آسیب پذیری با حذف پارامترهای پمپاژ (D) و کاربری اراضی (L) با میانگین تغییرات به ‏ترتیب 62/1 و 5/1 درصد اتفاق می‏افتد. پارامترهای محیط آبخوان (G) و ضخامت آبخوان (I) نیز به‏علت رتبه‏ های زیاد آنها در قسمت بزرگ آبخوان حساسیت و تغییر‏پذیری زیادی دارند. کم اثرترین پارامتر، فاصله از گسل (F) با میانگین شاخص تغییر‏پذیری 0/4 درصد است. با به کارگیری روش پیشنهادی در این تحقیق، می‏توان مناطق مستعدتر از نظر فرونشست زمین را شناسایی کرد تا با مدیریت صحیح از وقوع فرونشست زمین و تاثیرات مخرب آن جلوگیری شود.