طبقه بندی زیرحوضه های آبخیز نکارود با استفاده از مدل های تصمیم گیری چندمعیاره TOPSIS، SAW و VIKOR

تجزیه و تحلیل کمی پارامترهای مورفومتریک ابزار بسیار مفیدی در ارزیابی فرایندهای تشکیل‏ دهنده فرم زمین، اولویت‏ بندی حوضه ‏های آبخیز از نظر حساسیت به فرسایش به منظور حفاظت از منابع آب و خاک و مدیریت منابع طبیعی در سطح حوضه آبخیز است. هدف از این پژوهش، اولویت‏ بندی و طبقه ‏بندی زیرحوضه‏ ها از نظر حساسیت به فرسایش با استفاده از پارامترهای مورفومتریک و روش ‏های تصمیم ‏گیری چندمعیاره به کمک ابزار GIS و RS است. به این منظور ابتدا مدل رقومی ارتفاعی با استفاده از داده ‏های فرکانس پایین راداری PALSAR از منطقه تهیه شد، سپس 17 زیرحوضه در محیط ArcGIS10.2 استخراج شد. پس از پیش پردازش و آماده ‏سازی مدل رقومی ارتفاعی 14 پارامتر مورفومتریک شامل چهار پارامتر مورفومتریک شکلی (ضریب شکل، ضریب کشیدگی، ضریب گردی، ضریب فشردگی)، دو پارامتر خطی (نسبت انشعاب، طول جریان)، پنج پارامتر فضایی (تراکم زهکشی، میزان بافت زهکشی، ثابت نگهداشت آبراهه، فراوانی آبراهه، ضریب نفوذ) و سه پارامتر توپوگرافیک (نسبت ناهمواری، مقدار عددی ناهمواری، شیب) استخراج شد. به منظور آنالیز کمی پارامترهای مورفومتریک از مدل‏ های تصمیم گیری چندمعیاره TOPSIS، SAW و VIKOR استفاده شد و در نهایت با استفاده از شاخص ‏های درصد تغییرات و شدت تغییرات، مدل‏ ها ارزیابی شد. نتایج به دست آمده از ارزیابی پارامترهای مورفومتریک با استفاده از روش AHP نشان داد پارامترهای نسبت انشعاب، شیب و تراکم زه‏کشی به ترتیب با کسب (0/227، 0/174، 0/135) امتیاز بیشترین تاثیر را در فرسایش ‏پذیری و هدررفت منابع طبیعی داشته ‏اند. ارزیابی مدل‏ها نشان داد مدل VIKOR‏ با دقت بیشتری نسبت به مدل‏ های دیگر به اولویت‏ بندی و طبقه‏‏ بندی زیرحوضه ‏ها پرداخته است. بر اساس نتایج به دست آمده از مدل برتر، زیرحوضه ‏های دو، 15 و 17 به ترتیب با کسب (0/994، 0/645، 0/626) امتیاز در وضعیت بحرانی بسیار‏زیاد قرار گرفته ‏اند و بقیه زیرحوضه‏ ها نیز در وضعیت بحرانی زیاد قرار گرفته ‏اند و به انجام عملیات آبخیزداری به منظور حفاظت از منابع آب و خاک نیاز دارند.