بررسی و مقایسه اختلالات اسکلتی عضلانی شانه، بازو و دست در رانندگان تاکسی و اتوبوس درون شهری شیراز در سال 1395

هدف اختلالات اسکلتی عضلانی شامل دامنه وسیعی از بیماری ها و سندروم های اسکلتی عضلانی است که معمولا با درد و ناراحتی همراه است و با فعالیت های شخص یا محیطی که فرد در آن کار می کند ایجاد یا بدتر می شود. عواملی که منجر به اختلالات اسکلتی عضلانی ناشی از کار می شوند، با فعالیت های مکرر، اتخاذ وضعیت های ثابت و نامناسب و فعالیت هایی که شامل حرکات قدرتمند اندام هاست، مرتبط هستند. به دلیل کار مکرر و طولانی مدت رانندگان با فرمان و دنده، به نظر می رسد مشکلات اسکلتی عضلانی مرتبط با اندام فوقانی در آن ها زیاد باشد. بنابراین در این مطالعه ابتدا به بررسی اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با اندام فوقانی در میان رانندگان تاکسی و اتوبوس و سپس مقایسه آن ها با هم می پردازیم.
روش بررسی مطالعه حاضر از نوع توصیفی تحلیلی بود که به صورت مقطعی، شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی اندام فوقانی را در رانندگان اتوبوس و تاکسی درون شهری شیراز در سال 1395 بررسی و سپس دو گروه را با هم مقایسه کرده است. در این مطالعه 300 راننده (150 راننده اتوبوس و 150 راننده تاکسی) با دامنه سنی 26 تا 55 سال (میانگین سن ± انحراف معیار در رانندگان اتوبوس 28/8±42/41 و رانندگان تاکسی 09/8±22/41) شرکت کردند. روش نمونه گیری از نوع آسان بود. برای ورود به این مطالعه رانندگان حاضر باید حداقل دو سال سابقه کاری در حرفه رانندگی را داشته باشند و هر کدام حداقل 8 ساعت در روز و یا دو شیفت 4 ساعته و 4 روز در هفته رانندگی می کردند. در این پژوهش اطلاعات با استفاده از پرسش نامه ناتوانی بازو و شانه و دست و پرسش نامه اطلاعات دموگرافیک جمع آوری شد. در پرسش نامه ناتوانی بازو و شانه و دست سوالاتی برای سنجش میزان مشکل فرد در انجام کارهای روزمره، شدت درد در حالت خواب و فعالیت، ضعف و سفتی مفصل، تاثیر اندام فوقانی بر فعالیت های اجتماعی و شغلی گنجانده شده است. آزمون های آماری شامل تی تست مستقل، کای اسکوئر و همبستگی اسپیرمن بود. داده ها با نرم افزار SPSS نسخه 21 تجزیه وتحلیل شد.
یافته ها با توجه به یافته های آماری، 33/69 درصد از رانندگان تاکسی و 33/67 درصد از رانندگان اتوبوس اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با شانه، بازو و دست داشتند. 46/66 درصد از رانندگان اتوبوس مشکلی نداشتند و 66/48 درصد از آن ها در انجام کارهای روزمره مشکل خفیف و 66/4 درصد مشکل متوسط داشتند. در بین رانندگان تاکسی 33/47 درصد مشکلی نداشتند و 33/45 درصد در انجام کارهای روزمره مشکل خفیف، 66/6 درصد مشکل متوسط و 66/0 درصد مشکل شدید داشتند. در بخش مرتبط با علائم (شدت درد در حالت خواب و فعالیت، ضعف و سفتی مفصل) 66/32 درصد از رانندگان اتوبوس بدون علائم، 64 درصد با علائم خفیف و 33/3 درصد علائم متوسط داشتند. در میان رانندگان تاکسی 34/66 درصد علائمی نداشتند و 66/60 درصد علائم خفیف و 66/4 درصد علائم متوسط داشتند. 36 درصد از رانندگان اتوبوس در فعالیت های اجتماعی و شغلی مشکلی نداشتند و 66/40 درصد مشکل خفیف، 18 درصد مشکل متوسط و 33/5 درصد مشکل شدید داشتند. 36 درصد از رانندگان تاکسی در فعالیت های اجتماعی و شغلی مشکلی نداشتند و 33/41 درصد مشکل خفیف، 18 درصد مشکل متوسط، 4 درصد مشکل شدید، 66/0 درصد نیز ناتوانی داشتند. بین ساعات کاری هفته (r=0/24 و P=0/003)، ساعات خواب شبانه روز (r=0/24 و P=0/003) و سن رانندگان اتوبوس (r=0/16 و P=0/041) با اختلالات اسکلتی عضلانی همبستگی وجود داشت. همچنین بین ساعات خواب شبانه روز و اختلالات اسکلتی عضلانی در رانندگان تاکسی نیز همبستگی وجود داشت (r=0/19 و P=0/016). درمجموع بین میزان ناتوانی، علائم و عملکردهای اجتماعی و شغلی دو گروه رانندگان تاکسی و اتوبوس تفاوت معناداری وجود نداشت (P=0/97).
نتیجه گیری با توجه به این تحقیق به نظر می رسد اگر ساعات خواب شبانه روز رانندگان افزایش یابد، ساعات کاری در شبانه روز و طی هفته تعدیل شود، سن بازنشستگی این افراد کاهش یابد و فرمان تاکسی ها نیز به صورت هیدرولیک تغییر یابد، احتمال اختلالات اسکلتی عضلانی نواحی شانه، بازو و دست کاهش خواهد یافت.