بررسی تطبیقی جوجه اردک شمس و جوجه اردک زشت آندرسن با تکیه بر فرآیند فردیت

هانس کریستیان آندرسن از نظر بازه زمانی، با محمد بن ملک داد، معروف به شمس تبریزی، فاصله بسیار زیادی دارد؛ اما پاره ای خصوصیات و ویژگی های رفتاری و اخلاقی این دو، همچنین شیوه بیان این دو نویسنده، بسیار به هم نزدیک است. این همسانی و مشابهت ها، زمانی جالب توجه تر می شود که بدانیم در آثار هر دو نویسنده، «جوجه اردکی»، حضور دارد. جوجه اردکی که در راه شناخت «خود»، دچار «فرآیند فردیت» می-شود. سئوال اصلی این نوشته آن است که آیا میان جوجه اردک شمس تبریزی با جوجه اردک زشت آندرسن، رابطه ای وجود دارد؟ یا وجود و حضور این موضوع، (جوجه اردک فردیت یافته)، در آثار دو نویسنده، امری کاملا اتفاقی و از باب توارد و تصادف است؟ این نوشته به شیوه توصیفی- تحلیلی و به روش کتاب خانه ای فراهم آمده است. یافته های این بررسی، نشان می دهد، اگرچه به صورت قطع و یقین، نمی توان در مورد دسترسی آندرسن به مقالات شمس تبریزی، حکم داد؛ اما پاره ای از قراین و شواهد؛ شائبه توارد و تصادف از این مطالعه را برطرف و این بررسی را در دایره مطالعات تطبیقی قرار می دهد و علیرغم نزدیکی های آشکار و مشابهت های فکری که درون مایه این دو داستان را شکل می دهد؛ تفاوت های زیادی هم در مسیر پیمودن فرآیند فردیت، به چشم می خورد. آنچه در این مطالعه تطبیقی، بسیار مهم است، آن است که بدانیم حق تقدم طرح موضوع این قصه مشهور- که آوازه جهانی دارد- از آن شمس تبریزی است و نه هانس کریستین آندرسن دانمارکی.