خطاب استدلالی اشعار شیعی در رثای امام حسین (ع) بررسی تطبیقی ابعاد حماسی و عاطفی اشعار عاشورایی شهریار و بحرالعلوم

این پژوهش، با هدف بررسی تطبیقی گونه های خطاب استدلالی اشعار بحرالعلوم و شهریار در رثای امام حسین(ع) انجام گرفت. شاعران متعهد؛ سیدمهدی بحرالعلوم در شعر عربی، و شهریار در شعر فارسی، با عاطفه عمیق به موضوع عاشورا پرداخته اند. مبانی احتجاج در رثائیات آن ها، شامل مبانی استدلالی، با استناد به عقل (مخاطب قرار دادن عقل و دوستی اهل بیت و پاسخ به ادعای باطل ستم گران)، استمداد از عنصر عاطفه و احتجاج به آیات قرآن (شایستگی اهل بیت به خلافت و امامت و پاسخ به ادعای باطل خلفای اموی و عباسی) و مبانی احتجاج، با استناد به احادیث و روایات (جانشینی امام علی(ع) و حدیث کسا) است. با بررسی منقبت های امام حسین(ع)، تصاویری که تداعی می شود سخن را از اندوه کل هستی آغاز می کنند؛ آن گاه وارد موضوع عطش و شهادت شده، قصیده خود را با اسارت زنان و کودکان به پایان می برند. تمایز اشعار بحرالعلوم در ابیاتی است که به کوفیان و نامه های آنان اختصاص می دهد و در شعر شهریار، تصاویر معرکه عاشورا بیش تر و جنبه عاطفی فزون تر است. هر دو شاعر در قصیده خود، به شیوه گفت گو، در بیان عظمت امام حسین(ع) استدلال می کنند، ولی این شیوه در اشعار بحرالعلوم پررنگ تر است.